19. YÜZYILIN İKİNCİ YARISI ve 20. YÜZYIL BAŞLARINDA GİRİT ADASINDA DENİZ TİCARETİ

Girit Konulu Dergiler
Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

19. YÜZYILIN İKİNCİ YARISI ve 20. YÜZYIL BAŞLARINDA GİRİT ADASINDA DENİZ TİCARETİ

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 10 Kas 2019, 17:45

Tarih ve Günce
Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Dergisi Journal of Atatürk and the History of Turkish Republic I/1, (2017 Yaz), ss. 239-260.


19. YÜZYILIN İKİNCİ YARISI ve 20. YÜZYIL BAŞLARINDA GİRİT
ADASINDA DENİZ TİCARETİ

Özlem YILDIZ

1699 yılında Osmanlı egemenliğine geçen Girit adası, 1913 yılına kadar yaklaşık 214 yıl Osmanlı egemenliğinde kaldı. Asya, Avrupa ve Afrika kıtasının ortasında olan Girit, Akdeniz’in Kıbrıs’tan sonra en büyük ikinci adasıydı. Ada, Akdeniz’den Karadeniz’e giden ve ticaret yapan uluslararası gemilerin güzergâhları üzerinde bulunuyordu. Sanayi devrimi, buharlı gemilerin ticarî yaşamda etkin olarak kullanılmaya başlanması ve Balta Limanı Antlaşması ile birlikte Girit, dış ticarette daha önemli bir yer tutmaya başladı. Ancak önemli liman kentleri olan Hanya, Resmo ve Kandiye’de buharlı gemilerin yanaşabileceği limanların olmaması zaman ve emek kaybına sebep olmakta ve bazı ülkelerin Girit ile direk ticaret yapmasını engellemekteydi.

Biz bu çalışmamızda Girit adasının 19. yüzyılın ikinci yarısı ve 20.yy başlarındaki liman trafiğini ve deniz ticaretini ülkeler ile ürünlere göre ortaya koymaya çalıştık.


Anahtar Kelimeler: Girit, Deniz Ticareti, Liman Trafiği.


MARITIME TRADE IN THE SECOND HALF OF THE 19TH CENTURY AND
IN THE EARLY PORT OF 20TH CENTURY OF THE CRETE ISLAND


Abstract

Crete island which entered into the the domination of the Ottoman Empire in 1699 hegemonized by ottoman approximately 214 year until 1913. Crete was second biggest island after the Cyprus at the Mediterranean that located at the middle of the Asia, Europe and Africa continents. The island was located on the international trade shipping route that outbound Blacksea to





Dr, (ozlmyildizwindowslive.com).
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: 19. YÜZYILIN İKİNCİ YARISI ve 20. YÜZYIL BAŞLARINDA GİRİT ADASINDA DENİZ TİCARETİ

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 10 Kas 2019, 17:47

the Mediterranean. Crete island took an important place for the foreign trade with the Baltalimanı Trade Agreement and by using actively steamboats in the trade life and also with the industrial revolution. Crete’s direct trade prevented owing to lack of ports which steamboats lands at the important coastal towns like Hania, Rethymo and Candia that situation causes loss of labour and time.

In the present study, we strived to reveal Crete İsland’s port traffic and shipping trade according to the countries and product at the early 20th and second half of 19th century.

Keywords: Crete, Maritime Trade, Port Traffic.


Giriş

250 kilometre uzunluğunda ve 7.800 kilometre karelik genişliğinde olan Girit adası, Kıbrıs’tan sonra Doğu Akdeniz’de bulunan adaların en büyüğüdür. Ada, Akdeniz ve Ege denizinin hayatî önemdeki ayrım noktası üzerinde bulunması sebebiyle Cebelitarık, Beyrut, Malta ve Kıbrıs’la beraber stratejik ve siyasî açıdan büyük öneme sahiptir1. Girit, tarihî seyri içerisinde Roma, Bizans, Müslüman Araplar, Bizans, Venedik hâkimiyetlerinde kalmıştır. 1669 yılında Osmanlı topraklarına katılan ada 1715 senesinden sonra Osmanlı eyaleti haline gelmiştir2.

Girit adasının güney sahilleri dik ve sarp kayalıklardan oluşurken, kuzey kıyıları kademeli olarak denize inen dağları ve küçük ovaları ile hem yerleşmeye hem de ticarete daha uygundur3. Bu yüzden adanın önemli yerleşim merkezleri ve limanları olan Kandiye, Hanya, Resmo kuzey sahilinde yer almıştır. Adanın ticaretini de bu liman kentleri belirlemiştir. Bu limanlar dışında kuzey sahilinde yer alan diğer limanlar; Granbosa, Mirebela, Almiros, Kisamo, Poro, Balı koyu, Rodia koyudur. Güney sahilindeki limanlar ise; Matala, İsfakiye ve Lutro’dur4.

18. yüzyılın başında Girit'i baştanbaşa dolaşan Fransız bitki bilimcisi Tournefort, Resmo’da sarp bir kayalık üzerine kurulan kalenin daha çok limanı savunmak için yapıldığını söyler. Eskiden savaş gemilerinin girebildiği limanın çok bakımsız olduğunu ve ancak kayıkların yanaşabildiğini belirtir5. Tournefort, Suda limanının kuzey rüzgârlarına fazlasıyla açık olduğunu iyi bir bakımla daha iyi bir



1 Ayşe Nükhet Adıyeke, Osmanlı İmparatorluğu ve Girit Bunalımı(1896-1908), TTK Yayınları,
Ankara, 2000, s. 7; Metin Hülagü, Türk-Yunan İlişkileri Çerçevesinde 1897 Osmanlı-Yunan Hârbi, Erciyes Üniversitesi Yayınları, Kayseri, 2001, s. 1.
2 Cemal Tukin, “Girit”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 14, İstanbul, 1996, s. 85; M. Metin Hülagü, “1897 Türk-Yunan Harbine kadar Osmanlı İdaresinde Girit”, CIEPO–14 Uluslararası Türk İncelemeleri Kongresi, 18–22 Eylül 2000, Ege Üniversitesi, İzmir. Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
3 Tukin, a.g.m.,s.85.
4 Ali Cevad, a.g.e., ss. 662-663; Mithat Işın, Tarihte Girit ve Türkler (374 Sayılı Deniz Mecmuasının
Tarihî İlâvesi), Askerî Deniz Matbaası, 1945, ss. 3-4.
5 Ersin Gülsoy, “Resmo”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.34, s.586.

240
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: 19. YÜZYILIN İKİNCİ YARISI ve 20. YÜZYIL BAŞLARINDA GİRİT ADASINDA DENİZ TİCARETİ

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 10 Kas 2019, 17:48

liman haline gelebileceğini; Hanya limanının girişinde solda bir fenerin de bulunduğu küçük hisarın limanı koruduğunu belirtir. Kandiye limanının sadece kayıklar için elverişli olduğunu, gemilerin kuzeydoğu yönünde kentin hemen hemen karşısına denk düşen ve Frankların Standia dedikleri Dia adalarının kuytusunda demir attıklarını söyler6.

Adanın kuzeyinde yer alan Suda limanı, Hanya’da olup, buradan 20 mil ayrılır mesafededir. Liman, ağzındaki adacık ile iki kısma ayrılır. Adı geçen adanın önünde inşa edilmiş olan İzzeddin istihkâmı dahi limanı hakikaten ele geçirilmesi zor bir harp limanı haline getirmiştir. Liman her çeşit harp ve ticaret gemisinin korunmasına uygundur. Ayrıca Suda limanında bir karantina hastanesi de bulunmaktaydı7.

Yunan isyanını bastırmakla görevlendirilen Mehmet Ali Paşa’ya 1830 yılında Girit yönetimi verilmişti. Mehmet Ali Paşa 15 Temmuz 1840 Londra Antlaşması’na kadar adayı yönetmişti. Paşa, Mısır’da olduğu gibi Girit’te de bayındırlık işleriyle ilgili eserler vücuda getirmişti. Hanya ve Resmo limanları düzenlendiği gibi adada fenerler ve kaldırımlar inşa edildi.

19. yüzyılın başlarında buharlı gemiler dünyada ulaşımı ve ticaretin süre ve maliyetini hızla değiştirdi. Daha büyük tonilatoluk gemiler yapılmaya başlandı. 19. yüzyıl sonlarında Osmanlı devletinde buharlı gemilerin yanaşabileceği limanlar Avrupalı devletler tarafından İzmir’de, İstanbul Galata’da, Beyrut’ta; 20. yüzyıl başlarında ise İstanbul Haydarpaşa ve Selanik’te yapılmaya başlanmıştı8. Ancak Girit’te limanlar, çağın gerektirdiği seviyeden uzaktı.

Girit ticaretinin yapıldığı üç liman kenti Hanya, Resmo ve Kandiye sığ bir derinliğe, dar girişlere sahip oldukları gibi modern ticaretin gereklerini karşılamaktan da uzaktırlar9. Hanya, Resmo ve Kandiye limanları zaman zaman kumla dolmakta ve temizlenmesi gerekmekteydi. Limandaki kumun temizliği için makina alındığı gibi10 bazen de tarak vapuru inşa edilebilmekteydi. 21 Mart 1860 tarihli bir belgede Hanya ve Resmo limanlarının temizliği için yapılmakta olan tarak vapurlarının tamamlandığı ve çamur mavnalarıyla eski tarak vapurunun tamirinin bitiminden sonra limanların temizliğine başlanacağı görülmekteydi11. 1862 yılında



6 Joseph de Tournefort, Tournefort Seyahatnamesi, (Editör: Stefanos Yerasimos), Kitap Yayınevi, İstanbul, 2005, ss.59-69.
7 Osmanlı devletinin adayı fethinden önce Kandiye limanı daha öndeyken, zeytinyağı ticareti ile birlikte Hanya limanı ön plana çıkmıştır. Bknz: Molly Greene, Kandiye 1699-1720: The Formation of a Merchant Class, (Princeton Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi), New Jersey, 1993, s.140.
8 Bknz. Özlem Yıldız, II. Meşrutiyet’ten I. Dünya Savaşı’na Osmanlı Devleti’nde Deniz Ticareti (1908- 1914), DEÜ. Atatürk ilkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir, 2012, ss.5-123.
9 Report by Mr. Consul Dennis, on the Trade and Commerce of the İsland of Crete fort he Year 1869, s.316.
10 A}MKT, 50/59, 29.9.1262 H./ 20.9.1846 M.
11 A}MKT.MHM. 180/32, 28.8.1276 H./ 21.3.1860 M.; A}MKT.MHM. 182/40, 14.10.1276 H./5 Mayıs 1860 M.

241
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: 19. YÜZYILIN İKİNCİ YARISI ve 20. YÜZYIL BAŞLARINDA GİRİT ADASINDA DENİZ TİCARETİ

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 10 Kas 2019, 17:49

Resmo limanını temizleyen tarak, Hanya limanına gönderilmişti12. Resmo limanının girişinde derinlik 1864 yılında 15 metreyi aşmakta olup, limana yaklaşık 13 metre vardı13. Hanya limanında ise Resmo ve Kandiye’ye oranla daha az bir gelişme kaydedildi. 1869’da devlete ait tarama gemisi burayı temizlemeye başladı. Ancak bir süre sonra vazgeçildi. Limanın ağzı 7 veya 8 kulaçtı. Derinliği 24 ayaktı. Diğer kısımları 12,10 ve 8 ayak derinlikteydi. Kaya ve kumla tıkanmış vaziyetteydi. Hanya’da rıhtım ve yük iskelesi 1868 yılında tamir edilmiş ve limanın ağzına şamandıra yerleştirilmişti14. Ancak limanda dok ve diğer gereçler hala yoktu. 1908 yılına gelindiğinde ise Resmo limanında su, 4 ayak derinliğe düşmüştü. Limanda yelkenli gemiler durmakta olup mavnalar mallarını yükleme ve boşaltmada zorlanıyorlardı15. Resmo limanında modern bir limanın olmayışı İngiltere’nin bu liman kentiyle doğrudan ticaret yapmasını engelliyordu16. Gelen gemilerle birlikte bazen salgın hastalıklarda adaya girebilirdi. Yapılan karantinahaneler ile salgın hastalık tehlikesi oluşması önlenmeye çalışılıyordu. Mevcut karantinahaneler zaman zaman yenileniyordu. 1894 yılında harap olan Hanya karantinahanesi yenilenmişti17. Denizcilerin gören gözü olan fenerlerde önemli dört noktada dikkat çekmekte olup18, bunlarda zaman zaman yenileniyordu19. Deniz fenerleri sadece Hanya, Kandiye ve Resmo’da vardı. Hanya ve Suda arasında demiryolu gündemde olmasına rağmen yapılamayacaktı20.

Adada ulaşım genellikle küçük körfez ve koylardan sağlanıyordu. Limanlara ulaşımı sağlayan karayolları Venedik döneminden kalmaydı. Bu yollar bakımsız ve harap bir haldeydi. Hanya’dan Suda tersanesine giden şoseden başka adada araba işler yol yoktu. Diğer yollar dağ yolları şeklindeydi21. Özellikle ada halkı kışın köylerden şehirlere ulaşamamakta olup mallarını satmak için bahara kadar beklemek ya da çeşitli zorluklara katlanmak zorundaydı. Bu da ticarete zarar vermekteydi. Adada demiryolu ulaşımı da yok denecek kadar azdı. Halk daha çok ada çevresinde küçük kasabalar ve körfezler arasında küçük yelkenli gemilerle sefer yapıyordu. Hanya, Resmo ve Kandiye kentlerinin adalar denizindeki meşhur iskelelerle irtibatı muntazaman işleyen vapurlarla temin edilmekteydi. Bunun




12 A}MKT.MHM. 239/97, 15.3.1279 H./10.9.1862 M.
13 Report by Mr. Consul Frank Hay on The Trade of the İsland of Crete for the Year 1864, s.284. (Parlamentary Papers başlığı altında toplanmış olan İngiliz konsolosluk raporlarına dayanarak ticarete ilişkin rakamları derledik. Bundan sonra bu raporlardan bahsederken kısaca A&P Girit 1864 Raporu gibi bahsedeceğiz.)
14 A & P Girit 1869 Raporu, s.316.
15 A & P Girit 1907 Raporu, s.23.
16 A & P Girit 1905 Raporu, s.5.
17 A}MTZ.GR. 4/7, 18.4.1312 H./18 Ekim 1894 M.
18 A & P Girit 1864 Raporu, s.284.
19 A}MKT.MHM. 289/8, 22.7.1280 H./ 2 Ocak 1864 M.
20 A & P Girit 1869 Raporu, s.316.
21 Tüccarzade İbrahim Hilmi, Devlet-i Aliye-i Osmaniye’nin Ahval-i Coğrafya ve İstatistikiyesi: Zirai - İktisadi - Sanayi - Askeri – Ticari- Mali, İstanbul, 1323, s.201.

242
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: 19. YÜZYILIN İKİNCİ YARISI ve 20. YÜZYIL BAŞLARINDA GİRİT ADASINDA DENİZ TİCARETİ

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 10 Kas 2019, 17:55

yanında sair birçok liman ve iskelelerine ufak vapurlar ve yelken gemileri uğramaktaydı22.
BELGE 1.png
BELGE 1.png (153.88 KiB) 3198 kere görüntülendi

1.Liman Trafiği

Yıl boyunca Girit adasına yerli ve yabancı gemiler ticaret amacıyla uğramaktaydı. Limalara giren ve çıkan gemiler, seyyahların gözlemlerine dayanan seyahatnamelere ya da konsolosluk raporlarına yansımıştır.

Fransız Seyyah Joseph Michel Tancoigne’nin gözlemine göre adaya bir yıl boyunca 20 Triyeste ya da Venedik gemisi uğramasına karşılık, aynı süre içinde Fransız limanlarından 50-60 gemi Hanya’ya gidiyordu. İngiliz gemileri çok nadiren Girit limanlarına uğruyordu. Marsilya’nın sayısı altıya ulaşan temsilcilik dairesi ile Kandiye ve Resmo’da faaliyet gösteren kabzımalları ve aracıları vardı23.

Konsolosluk raporlarında Girit limanlarına gelen gemilerin sayı ve tonajları ülkelere göre yer almaktadır. Gemi trafiğine ilişkin olarak 1864 tarihli rapora baktığımızda; Girit adasının en büyük limanları olan Hanya, Kandiye ve Resmo’ya gelen gemilerin bandıralarına en fazla gemi Hanya limanına gelmiştir. Tonaj olarak ise en yüksek tonaj Kandiye limanındadır. Hanya limanına en çok Türk gemi uğramıştır. Onu Yunan ve Avusturya Lloyd firmasına ait gemiler takip etmektedir. Aşağıda 1864 yılına ait bandıralarına göre limanlara gelen gemi sayıları yer almaktadır:

BELGE 2.png
BELGE 2.png (2.7 KiB) 3198 kere görüntülendi
22 Tüccarzade İbrahim Hilmi, a.g.e, s.201.
23 J.M., Tancoigne, İzmir’e, Ege Adaları’na ve Girit’e Seyahat, (Çev: Ercan Eyüboğlu), Büke Yayınları, İstanbul, 2003, ss.87-89.

243
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: 19. YÜZYILIN İKİNCİ YARISI ve 20. YÜZYIL BAŞLARINDA GİRİT ADASINDA DENİZ TİCARETİ

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 10 Kas 2019, 17:59

BELGE 3.png
BELGE 3.png (9.26 KiB) 3198 kere görüntülendi
Tablo 1: 1864 Yılı Hanya, Kandiye, Resmo Limanlarına Gelen

Gemi Sayı ve Tonajları(1864) 24


1869 yılına gelindiğinde; Hanya ve Suda, Kandiye ile Resmo limanına gelen gemi sayısı ve tonajının 1864 yılına göre arttığını görmekteyiz. Gemi sayısı ve tonaj olarak en işlek limanın Hanya ve Suda limanı olduğunu söyleyebiliriz.
BELGE 4.png
BELGE 4.png (3.55 KiB) 3198 kere görüntülendi
Tablo 2: Girit Adasının Limanlarındaki Gemi Sayıları ve Tonajları(1869)25

Hanya ve Suda limanına 1869 yılında gelen yelkenli ve buharlı gemilerin sayı
ve tonajları aşağıda ülkelere göre yer almaktadır. Limana gelen yelkenli gemilerin %
76.65’i Osmanlı, % 12.74’ü Yunan, % 4,9’u İtalyan ve %2,9’u Avusturya gemileriydi. Buharlı gemi olarak % 41,5 Osmanlı ve Avusturya’nın, % 16,1’i Mısır’ın gemileri limana uğramıştır. Yelkenli gemi tonajına baktığımızda toplam tonajın %68.65’ini Osmanlı, % 9,9’unu Avusturya, %8,7’sini İtalyan, %7,5’ini Yunan gemileri oluşturmaktadır. Buharlı gemileri sayısı olarak Osmanlı ve Avusturya gemileri eşit




24 A & P Girit 1864 Raporu, s.288.
25 A & P Girit 1869 Raporu, s.315.

244
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: 19. YÜZYILIN İKİNCİ YARISI ve 20. YÜZYIL BAŞLARINDA GİRİT ADASINDA DENİZ TİCARETİ

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 10 Kas 2019, 18:04

iken, tonajda Avusturya gemileri %43.67, Osmanlı gemileri ise %34.89’dur. Mısır gemileri ise toplam tonajın %20,3’ünü oluşturur.


BELGE 5.png
BELGE 5.png (6.89 KiB) 3198 kere görüntülendi
Tablo 3: Hanya ve Suda Limanda Buharlı-Yelkenli Gemi Sayıları ve Tonajları(1869)26

1869 yılında Kandiye limanına gelen yelkenli gemilerin %72,8’i Osmanlı, %
20.26’sı Yunanistan’a aittir. Buharlı gemilerin % 52’si Avusturya, % 36,7’si Osmanlı ve %11,2’si Mısır’a aittir. Tonaj olarak bakıldığında; yelkenli gemilerin %70,76’sı Osmanlı, %13.70’si Yunanistan’a; buharlı gemilerin %56,3’ü Avusturya’ya, %28.9’u Osmanlı’ya, %14.7’si Mısır’a aittir.

BELGE 6.png
BELGE 6.png (5.85 KiB) 3198 kere görüntülendi
Tablo 4: Kandiye Limanda Buharlı-Yelkenli Gemi Sayıları ve Tonajları(1869)28



26 A & P Girit 1869 Raporu, s.314.
27 50 gemi (25.000 tonaj) Avustrian Lloyd’s, 1 gemi(287 tonaj) Avustrian kumpanyasına aittir.
28 A & P Girit 1869 Raporu, s.315.

245
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: 19. YÜZYILIN İKİNCİ YARISI ve 20. YÜZYIL BAŞLARINDA GİRİT ADASINDA DENİZ TİCARETİ

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 10 Kas 2019, 18:07

1869 yılında Resmo limanına uğrayan buharlı-yelkenli gemi sayılarına baktığımızda; yelkenli gemi sayısının daha fazla olduğu ilk dikkati çekmektedir. Buharlı gemiler ise tonaj olarak daha fazladır. Yelkenli gemi olarak % 64 Osmanlı gemisi, %29,5 Yunan gemisi, %1,8 Avusturya gemisi limana gelmiştir. Buharlı gemi olarak % 51,5 Avusturya, % 37,1 Osmanlı gemisi bu liman ile ticaret yapmıştır. Buharlı gemilerin tonajında %56 Avusturya, %29.14 Osmanlı gemisi bulunmaktadır.
BELGE 7.png
BELGE 7.png (5.52 KiB) 3198 kere görüntülendi
Tablo 5: Resmo Limanda Buharlı-Yelkenli Gemi Sayıları ve Tonajları(1869)30

1869 yılı rakamlarını incelediğimizde en aktif limanın Hanya limanı olduğunu, onu Kandiye limanının takip ettiğini söyleyebiliriz. Adaya ticaret için en çok Osmanlı, Yunan, Avusturya ve Mısır gemileri gelmektedir.

Adaya 1893 yılında İdare-i Mahsusa, Bahri Sefid Gürcü Kumpanyası, Lloyd ve Panilyon Yunan Kumpanyası uğramıştı31. İdare-i Mahsusa’ya ait vapurlar, İskenderiye hattı ve Trablusgarp hattı güzergâhı üzerindeki Girit limanlarına da uğramaktaydı32. Bunun dışında İdare-i Mahsusa’ya ait Girit limanları arasında 8



29 Avustrian Lloyd’a ait gemilerdir.
30 A & P Girit 1869 Raporu, s.315.
31 Bahri Sefid Gürcü Kumpanyası: Hanya, Resmo, Kandiye de acenteleri vardır. Salı günü Dersaatten hareket ederek cumartesi Hanya’ya veya Kandiye’ye ve adalar denizinden İstanbul’a dönerler.
Lloyd Kumpanyası: Haftada bir adaya sefer yaparlar. Her Salı buradan hareket eden vapur Resmo, Kandiye, Sisam, Çeşme, Sakız’a uğradıktan sonra İzmir, Midilli, İstanbul-Varna’ya ve sonra Bahr- i Sefid’in bazı mahallerine ve Selanik ve İskenderiye’ye kadar aktarma yapılmaktadır. Aynı gün Hanya’dan hareket eden diğer bir vapur Yunan adalarına uğrar. Birindizi-Ane’on-Venedik gibi yerlere ve Arnavutluk ile Dalmaçya sahili içinde Korfu’da aktarma yapar. Sonra Triyeste’ye gider. Panilyon Yunan Kumpanyası: Haftada bir kere Pire’den hareketle her Cumartesi günü cezireye gelip Hanya, Resmo, Kandiye iskelelerine uğradıktan sonra Pire’ye avdet etmektedirler. Bknz: Salname-i Vilayet-i Girit, Vilayet Matbaası, 1310, ss.187-188; A & P Girit 1864 Raporu, s.284.
32 Trablusgarp Hattı: Dersaadet’ten Trablusgarp hattına icrayı sefer eden vapurlar her 15 günde bir defa cumartesi günleri Gelibolu, Kale-i Sultaniye, Midilli, İzmir, Şıra, Kandiye, Resmo

246
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: 19. YÜZYILIN İKİNCİ YARISI ve 20. YÜZYIL BAŞLARINDA GİRİT ADASINDA DENİZ TİCARETİ

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 10 Kas 2019, 18:11

günde bir sefer yapan Girit hattı da vardı33. 1903 tarihli İngiliz konsolosluk raporundan öğrendiğimize göre; ada ile İtalya arasında İtalya’dan adanın ithalatının artması neticesinde doğrudan buharlı gemi seferleri konmuştu34.

1905 yılında Kandiye limanına gelen buharlı gemilerin %71,6’sı Yunan, %
26,3’ü Avusturya-Macaristan bandıralıdır. Yelkenli gemi olarak daha çok limanı Osmanlı gemileri(%75,7) ziyaret etmiştir. Onu Yunan(%12,3), İtalyan(% 6,2) ve İngiliz(%4,6) gemileri izlemiştir. Buharlı gemi tonajında Avusturya(%55,8) önde olup, onu Osmanlı (%39,4) takip etmiştir. Yelkenli gemi tonajlarında
Osmanlı(%30,6), Yunanistan(%28,8) ve İtalyan(%24,6) gemi tonajları birbirine çok yakındır.

BELGE 8.png
BELGE 8.png (7.88 KiB) 3198 kere görüntülendi
Tablo 6: 1905 Yılı Kandiye Limanına Ait Buharlı ve Yelkenli Gemi Sayıları ile Tonajları35


Girit limanlarına yelkenli gemi olarak 1906 yılında en çok Osmanlı(%43,7) ve Yunan(%21) gemileri uğramıştır. Onu İtalyan(%3,5) ve İngiliz(%2) gemileri takip etmektedir. Osmanlı Devleti ve Yunanistan’ın daha çok yelkenli gemi ile ticaret yaptığını görmekteyiz. Osmanlı yelkenli gemileri, sayı olarak çok görünse bile tonaj



iskelelerine uğrayarak Perşembe günleri Hanya limanına ulaşıp buradan hareketle Derne, Bingazi, Malta, Trablusgarp iskelelerine ve oradan dahi tekrar adı geçen iskelelere uğrayarak Dersaadet’e dönerler.
İskenderiye Tarafı: Dersaadet’ten İskenderiye hattına icrayı sefer eden vapurlar her on beş günde bir defa cumartesi günleri İstanbul’dan Gelibolu, Midilli, İzmir, Şıra iskelelerine uğrayıp Çarşamba günleri Hanya limanına ulaşıp Resmo, Kandiye, İskenderiye’ye ulaşıp dönüşte aynı iskelelere tekrar uğrarlar. Bknz: Salname-i Vilayet-i Girit, 1310, Vilayet Matbaası, ss.187-188;
33 Girit hattı, Vilayet maiyetinde bulunan İstinye vapuru her sekiz günde bir Hanya limanından hareketle Resmo, Kandiye, Espirlenka, Ayanikola iskelelerine ve dönüşte tekrar ayı iskelelere uğrayarak Hanya’ya giderler.
34A & P Girit 1901 Raporu, s.3.
35 A & P Girit 1905 Raporu, s.4.

247
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: 19. YÜZYILIN İKİNCİ YARISI ve 20. YÜZYIL BAŞLARINDA GİRİT ADASINDA DENİZ TİCARETİ

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 10 Kas 2019, 18:17

olarak Yunanistan’ın gemilerine çok yakındır36. 1907 yılında Osmanlı gemi sayısı
%8,2 artmış ve %51,9’a yükselmiştir. Yunan gemi sayısı da %5,1 düşerek %15,9 olmuştur. Osmanlı ve Yunan gemi tonajları yine birbirine çok yakındır37.

BELGE9.png
BELGE9.png (7.05 KiB) 3198 kere görüntülendi

Tablo 7: Hanya, Suda, Kandiye, Resmo Limanlarındaki Yelkenli Gemiler38


Hanya, Suda, Kandiye, Resmo limanlarındaki buharlı gemilere baktığımızda; ada ile daha çok Yunanistan, Avusturya- Macaristan ve Rusya’nın ticaret yaptığı görülmektedir. Buharlı gemi sayısı 1906 yılından 1907 yılına artmıştır. 1906 yılında
%53 oranında Yunan, %8,4 oranında Rus, %21 oranında Avusturya, %9,2 oranında İtalyan bandıralı gemi Girit limanlarına girmişken; 1907 yılında %48,3 oranında Yunan, %15,3 oranında Rusya, %20,23 oranında Avusturya, %8,9 oranında İtalyan gemi gelmiştir.

BELGE 10.png
BELGE 10.png (8.54 KiB) 3198 kere görüntülendi
Tablo 8: Hanya, Suda, Kandiye, Resmo Limanlarındaki Buharlı Gemiler39

36 Osmanlı yelkenli gemi tonajı %29,9, Yunan yelkenli gemi tonajı %29,4’tür.
37 Osmanlı yelkenli gemi tonajı %31.35, Yunan yelkenli gemi tonajı %30,23’tür
38 A & P Girit 1907 Raporu, s.19.

248
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Cevapla

Kimler çevrimiçi

Bu forumu görüntüleyen kullanıcılar: Hiç bir kayıtlı kullanıcı yok ve 5 misafir