HORASANLI DERGĀHI’NIN TESİSİNDEN BU GÜNE KADAR (1650-1926)

[eyuphuseyin]

HORASANLI DERGĀHI’NIN TESİSİNDEN BU GÜNE KADAR (1650-1926)
Bektaşi tarikatının Girit’teki birinci ve en mühim ocağı, Horasanlı Dergâhı olmuştur. Sırası geldiğinde belirtileceği gibi, sonraları birkaç dergâh kurulmuşsa da hiçbiri ilkinin yerini alamamıştır. Öyle olmakla beraber bunlar da son günlere kadar görevlerini yerine getirmiş, tarikatın yayılmasında büyük hizmetleri olmuştur.
Horasanlı Dergâhı çok parlak ve görkemli bir kuruluş olarak, arada birkaç olumsuz değişime uğramakla beraber, üç yüz yıla yakın bir süre yaşamış ve bu son senede (1342-1926) o görkem ve tantana içindeyken yaşamına son verilmiş, yani halklar mübadelesi büyük felaketinde Girit’teki diğer İslam eserleri gibi, bütün diğer dergâhlar gibi o da yok edilmeye hüküm giymiştir.
Dergâh, kurulduğu ilk yıllarda hızla gelişmeye başlamış ve zaman geçtikçe o derece yükselmişti ki, ünü her tarafa yayılmış ve sonuçta Türkiye’nin diğer Bektaşi ocaklarının içinde önde geleni olarak yerini almıştır. Kutsal ulu katlarının ziyaretine çıkan gezici dervişlerin Horasanlı Dergâhı’na uğramaması mümkün değildi. Bu nedenle Girit Adası tarikata katılanlar arasında ‘’Küçük Horasan’’ adıyla anılır olmuştu.
Horasanlı Dergâhı zamanımıza kadar kurulanların en önemlisi olduğundan, Girit’teki yayılmasının araştırılması istenen tarikat tarihçesinin bu dergâhın kuruluşundan itibaren başlayıp, geçmişte yaşadıkları ve bu arada tarikata katkıları araştırılacak, daha sonra diğer kuruluşlar ele alınacaktır.
Horasanlı Dergâhı, kurulduğu tarih olan 1060 yılından bu günkü 1342 yılına kadar geçen iki yüz seksen iki sene içinde üç olumsuz değişikliğe uğramıştır. Bu olumsuz değişimlerin ardından dergâh her seferinde birkaç yıl kapalı kalmış, tahribata uğramıştır. Ancak her defasında da bir kişi ortaya çıkıp dergâhı yeniden inşa ve ihya ederek tekrar canlandırmış, önceki gibi şenlendirmiş, tarikat ayinlerinin devamını sağlamıştır. Her bir döneme bu kişilerden birinin adı verilmiştir.
Birinci dönem: Horasanizade Derviş Ali Dede devridir. (1060-1122)
İkinci dönem: Horasanizade Şeyh Mehmet devridir. (1123-1225)
Üçüncü dönem: Horasanizade Derviş Ali Baba devridir. (1226-1342)
Diğer dergâhların kuruluşu üçüncü dönem esnasında olmuştur.
GELENEKSEL KÜLTÜRÜYLE TÜRK GİRİT
TOPLUM / ÜÇÜNCÜ CİLT
Araştırma,Derleme,Çeviri
Ali Ekrem ERKAL