GİRİT GÖÇMENLERİ TÜRK HALK KÜLTÜRÜ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Nazım ÇOKİŞLER

[eyuphuseyin]

E. Çeşitli Konularda Söylenmiş Maniler



1 İnsan okur yazmasa da
Kendini öyle yapar ki
Tüm Dünya onu sever
İyiliğini söyler

2 Su damlaya damlaya
Mermerleri deler
İnsan önemsemediği şeyi
Dönüp sonra tekrar sever

3 Görürsen ki tavuğu
Yaban yerde yumurtluyor
O derhal kesilmek ve
Tencereye konmak istiyor

4 İnsan yazı bilmese de
Yalnız davranışlarıyla
Ağlatır da güldürür de
İnsanların gözlerini

5 Çirkin kadın rızkını
Her an yanında taşır
Gelirini giderini
Topuk altında taşır


6 Zaman böyle getirdi
Ve de kararmış yıllar
Kurt kuzu ile oynasın
Kuğu da kartalla

Anthropos dhihos ğramata
Kani ton apatodu
O kozmos na ton ağapa
Na leyi to kalodu

Stalâ çe stalâ to nero
To marmaro tripate
Top prama pu mesa çanis
Jirizi ç’ağapato

O de naydhis tin ornitha
T’avğo na ksenokani
Deloğo theli sfaksimo
Çe varma sto tsikali

Anthropos dhihos ğramata
Çe mono me to dropo
Kani çe klene çe yelun
Ta mathya ton anthropon


Đ aşçimi to riziko
Pandotina vastato
To ebadzi to evğadzi
Sti fternadzi apokato

Etsa to feran i çeri
Ç’i mavrizmeni hroni
Na pezi o likos me t’arni
Ç’o kukos met’aydhoni

[eyuphuseyin]

7 İnsan zenginledikçe
Görmesi buğulanır
Fakiri tanıyamaz
Kardeşi olsa bile

8 Paraları ne isterim
Cebimde taşıyayım
Ve çekidüzenli olmayayım
Dünyada gereği gibi

9 Bir vapur geliyor
Midilliden
Matah süslenene bak
Sonra da gidemesin

10 Güneşim güzel güneşim
Ve tüm dünyayı gezenim
Bunca gezdin de dünyayı
Gördün mü benden güzelini


11 Deniz nasıl derin ise
Derine temellenmişse
Sen de öyle temellen ki
Her an kârlı çıkasın

12 Üç şey var sanılıyor
Ki bir eve sığmazlar
İki tavşan,iki horoz
Ve gelin ile kaynanalar




Oso plutizi o anthropos
Thabonete to fostu
Çe dhe ğnorizi to ftoho
Anine ç’adherfostu

İda ta thelo ta lepta
Na ta vasto sti dzepi
Çe na mi simorfonome
Sto kozmo etsa pu prepi

Ena vapori erşete
Apo ti Midilini
Harastone apu stolisti
Ç’istera na pomini

İlyemu kalo ilyemu
Çe kozmo jıristimu
Çe toso kozmo pu jırizis
İdhes kaliterimu

Os ine i thalasa vathya
Vathya themelomeni
Etsa themelone ç’esi
Na vjenis çerdhemeni

Triya tharun ta pramata
Pu dhe horun sto spiti
Dhiyo kunelâ,Dhiyo petini
Ç’i pethera ç’i nifi

[eyuphuseyin]

13 Çamurlara düşmeden
Giysilerini ıslatmadan
Bin sabun ve su ile
Lekesi artık çıkmaz

14 Kim ki sonunu hesaplar
O yakına gelmeden
O kimse hiçbir zaman
Artık olamaz pişman

15 Bu evren çok engindir
Kimse onu çıkaramaz
Kim sonunu hesaplarsa

16 Kötü şanslının mumu
Yansa da sonra söner
Çünkü o iyi rızklıyı
Onu kaderi bırakmaz


17 Tüm ileri gelenler söyler
Hepimiz de biliriz ki
İnsan doğuştan olsun
Ve de iyi soydan olsun


18 Ama eğer doğuştan değil
Ve de soydan değilse
Giysilerine yazık
Ve yediği ekmeğe de

Prinu na pesi sta pila
Ta ruhadu na ğrani
Şilâ sapunâ çe nero
To stima blo dhe vğani


Opşos ta istera metra
Prinu koda simoni
Eçinos dhe bori pote
Na isterometanôni


Tu kakomiri to çeri
An’apsi çolas zvini
Yati tu kaloriziku
İ mira dhe d’afini


To leğun oli i arhondes
Katehomedo ç’oli
Anthropos na’ne apo jenâ
Çe na’ne ç’apo soyi

Ma sa dhen ine apo jenâ
Çe min ine ç’apo soyi
Krimas ta ruha pu fori
Çe to psomi pu troi

[eyuphuseyin]

19 Sakın hiç inanma
İnsan kendi çocuğuna
Miras olarak bırakmasın
Soyunun karakterlerini


20 Sakın hiç sorgulama
Yorgun argın bir insanı
Belki uzaktan ola
Ve yollardan gelmedir
Ona yemek içmek ver
Ve sana minnet duysun
Sonra otur da sor ki
Sana tatlı konuşsun


21 Lânet olsun zaman bulup
Başka zaman da bekleyene
Çünkü zaman her bir şeyi
Karmakarışık eder

22 Hiçbir zaman bir insandan
İyilik umut etme
Eğer biri yapsa bile
Onu tanrı aydınlatmıştır

23 Bu yalancı Dünyada
İnsan bir şey kazanamaz
Yalnız üzüntü ve eziyetle

Mi do pistepsis pos pote
Anthropos tu pedhyudu
Tha min afisi mirasa
Tsi prakses tu soyudu

Potesu min anerotas
Anthropo kurazmeno
Bori tha na’ne apo makriya
Çe dhromo erhomeno
Dhostu na fayi çe na pşi
Çe na kalokardhisi
Ç’apoça katse rotaton
Ğlika na su milisi

Anathema pu vri çero
Ç’alo çero animeni
Yati o çeros ta pramata
Ksanastrufa ta ferni

Potesu apo anthropo
Kalo na min orpizis
Ç’ane su kami çe çanis
Theos to ne fotizi

Sto psefti kozmo tipota
Anthropos dhe çerdhizi
Mono kaymus çe vasana
To stihodu jemizi

[eyuphuseyin]

24 Sabrın sabrı olmalı
Bir insanda bulunmalı
Böylece karşılayabilsin
İyi kötü başına geleni

25 Sabırlı olan kişi
Yumurtayı omlette yer
Hiç sabrı olmayansa
Onu delerek yutar

26 Azar azar su ile
Çıkar biter radika
Yavaş yavaş oluşur
Her bir kimsenin hakkı


27 Daim güçlü (Tanrı) ister ise
Acı şeyi bal yapar
İnsanı da alıp da
İstediği yere koyar

28 Zamanla tüm güçlükler
Ağır şeyler hafifler
Yaralanmış kalpler de
Zamanla iyileşirler

29 Ey büyük güçlü tanrım
Sen ki her şeyi hakça yaparsın
Hiçbir zaman bir genç kızı
Dul tırnaklara bırakmazsın

Apomoni ts’apomonis
Anthropos prepi na’şi
Ya na ta podhinazete
Kalo kako tu laşi

A pu’şi tin apomoni
Troi t’avğo sfugato
Apu dhen eşi çaolâs
Tripato çe rufatu

Me to siğo siğo nero
Fitroni to rodhiço
Ağalâ ağalâ jinete
Tu pasanus to dhiço

Sa theli o pandodhinamos
Ti sfaka kani meli
Çe vani çe ton anthropo
Sto dopo apu theli

Me to çero ta dhiskola
Çe ta vara alafrenun
Ç’i pliğomenes i kardhiyes
Me to çero tu jenun

Themu meğalodhiname
Pu ola ta fernis dhiça
Pote dhe rihnis kopelâ
Se şiromena anişa

[eyuphuseyin]

30 Ey büyük güçlü tanrım
Sen ki hakkın kaynağısın
Sen ki şeker gibi yaparsın
Kırdaki radikaları

31 Gökteki yıldızlardan
En küçüğünde akıl var
O ayı takip eder
Gün ağarana kadar


32 Dağdaki tüm odunlar
Birbirine benzemez
Birinden ikona olur
Diğerindense kömür

33 Dağın eteklerinde değil
Ne kadar yüksekseler de
İyisi mi alçak tepenin
Zirvesinde kalmağa bak

34 Yuvayı karda yapıyorsun
Kötü temel atıyorsun
Çalı çırpı ve tüylerle
Emeklerini harcıyorsun

Güneş ilk çıktığında
Karları eritecek
Tüy ve çalı çırpıları
Tümünü savuracak

Themu meğalodhiname
Apu ta krinis dhiça
Pu kanis sa di zahari
Tu kabu ta radhiça

Ap’olla t’astra t’uranu
To plâ mikro’şi ğnosi
Ap’aklutha tu fegarju
Oste na ksimerosi

Ola ta ksila sto vuno
Dhe miyazi to ena st’alo
To’na ikona jinete
Çe karvuno to alo


Oşi sta podhya stu vunu
Oso psila ç’anine
Kalâ se lofo hamilo
Çe sti korfidu mine

Sto şoni htizis ti folâ
Kaka themelâ vanis
Me ta virja çe ta ftera
To kopo mono hanis

O ilôs ode protovji
To şoni tha na lisi
Çe ta ftera çe ta virja
Ola tha ta skorpisi

[eyuphuseyin]

35 Yuvayı yüksekte yap
Çünkü dal alçalııverir
Ve kuşunu aldıklarında
Acısı sende kalır

36 Yuvayı yüksek yapıyorum
Ve de anlıyorum ki
Zayıf kanatlarım var
Daha yükseklere çıkamam


37 Hangi kuş yüksek uçarsa
Gökyüzüne ulaşacak
Sonra en alçak dala
Konarak uyuyacak

38 Hangi kuş yüksek uçarsa
Gökyüzüne ulaşacak
Sonra en alçak dala konmayı
Tanrı ona yazacak

39 Hangi kuş yüksek uçarsa
Onu ateşler bulur
Kanatçıkları yanar
Ve düşüp yaralanır


40 Ama ben yuvayı
En yüksek dala yaparım
Ve de başka hiçbir kuş
Onu benden alamaz

Psila ti htize ti folâ
Çe hamiloni o klonos
Çe tha su parun to puli
Çe tha su mini o ponos

Psila ti htizo ti folâ
Çe to katalaveno
Pos eho adhinata ftera
Çe plâ psila dhe vjeno

Opşo puli psilopeta
Ston urano na ftaksi
Sto hamilotero kladhi
Tha payi na çitaksi

Opşo puli psilopeta
Ston urano na ftaksi
Sto hamilotero kladhi
Tu ğrafi o theos na katsi


Opşo puli psilopeta
Çino fothya to vrişçi
Çe çeğude i fteruyestu
Çe pefti çe varişçi

Ma eğo ti htizo ti folâ
Sto plâ psilo klonadhi
Çe dhe bori alo puli
Pote na mu to pari

[eyuphuseyin]

41 Yara kokuşmadan önce
Bitkisel ilâcı koyarlar
Hastaya da getirirler
Doktoru ölmeden önce

42 Evren ve Dünya yalan
Devran da yalanlaştı
Sadık bir dost bulamazsın
Bu günkü günde

43 Dostuna güvenerek
Gizini söyleme
Dostun dostuna söyler
Bu da sana kötü olur

44 Ey yalancı yukarı
Dünya Seni kim kazanacak
Yalnız deniz ve dağlarla
Akan sular kazanacak

45 Yapma ki yapmasınlar
Deme ki demesinler
Yabancı kapıyı kurcalarsan
Seninkini kırarlar

46 Pabucunu yerinden al
Varsın yamalı olsun
Yapanını bilesin
Ustası belli olsun


Prin na vromesi i pliji
Tsi vanun to votani
Çe t’arostari fernune
Yatro prin na pothani

Pseftis o kozmos ç’o
Dunyas E pseftise ç’i sfera
Filo dhe vrişçis bistiko
Ti simerni n’imera

Tu filusu mi hareftis
Na pis to mistikosu
O filos tu filu na to pi
Ç’ine kako dhikosu

Apano kozmo pseftiçe
Çe pşos na se çerdhisi
İ thalasa çe ta vuna
Çe to nero pu treşi

Mi kanis mi su kanune
Mi bis na mi su pune
Ti kseni porta kukunas
Tin edhiçisu spune

Paputsi apu to doposu
Ç’asin çe balomeno
Çe na kateşis ton usta
Apu to’şi rameno

[eyuphuseyin]

47 Oralarda var bir köy
Daponi derler adına
Hele süslenene bak
Sonra evde kalana

48 Yiyin için dünürlerim
Başka verecek yok bir şeyim
Yalnız biraz mercimek
O da tohuma gerek


49 Bu gün de akşam oldu
Bu günkü gün de gitti
Ve yalnızca eksildi
Bir gün ömrümüzden

50 Bu gün de akşam oldu
Bu günkü gün de gitti
Pazar günü de gitti
Pazartesiyle birlikte

51 Çok kişiler görünürler
Sadık dostlarmış gibi
Kalplerinde zehir taşırlar
Dudaklarında şeker

52 Bulutlar hoş geldiler
Ve rüzgârı getirdiler
Ve ağaçlar da canlandı
Ki solgun idiler

51 Çok kişiler görünürler
Sadık dostlarmış gibi
Kalplerinde zehir taşırlar
Dudaklarında şeker

52 Bulutlar hoş geldiler
Ve rüzgârı getirdiler
Ve ağaçlar da canlandı
Ki solgun idiler

Eçi pera ena horyo
Çe to lene dhaponi
Haraston pu tha stolisti
Ç’istera na pomini

Fate pşite sibetheri
Yati dhen eho blo ida feri
Mono miyaolâ façi
Ç’ine çe’çini sporiçi


Evradhiyase çe simero
Payi ç’etuti mera
Çe mono apu e kopiçe
Ap’to umrimaz miya mera

Evradhiyase çe simero
Payi ç’etuti mera
Payi çe i çiryaçi
Mazi me ti dheftera

Posi erhun çe fenunde
Sa bistemeni fili
Ç’ehun farmaçi sti kardhiya
Çe zahari st’aşili

Kalos irthan t’anefala
Ç’eferan ton aera
Çe dhroserepsan ta dhedra
Apu’tan maramena

[eyuphuseyin]

53 Avcı eğer iyi ise
Köpek de tavşancıl ise
Tavşanı hiç bırakmaz
İki adım atsın bile

54 Kim ki sözlerini duyar
Yeminlerine inanır
Denizde tavşan tutar
Dağlarda balık avlar

55 Eğer avcı iyi ise
Keklik de bağlı ise
Daha tüfek patlamadan
Onu öldürmüş olur

56 Bu gün ve de yarın
Biziz bir takım gibi
Yarın ayrılıyoruz
Zeytin ile yağ gibi

57 Sonunda hep ölüm var ya
Ve bu beden eriyecek
Ben neyleyim bu hayatı
Bir misli uzasa da..

58 İnsan davranışları
Ve tatlı dili ile
Daha fazla sayılır
Parası olana göre


San ine o çiniğos kalos
Ç’o şçilos lağonaris
Dhe ton afini to lağo
Dhiyo zala na tu pari

Opşos ta loyasu ğrika
Çe ts’orkusu pistevji
Sti thalasa pşani lağus
Çe sta vuna psarevyi

San ine o çiniğos kalos
Ç’i perdhika dhemeni
Prinu na peksi i balothya
Tin eşi skotomeni

Simero çe to vradhi
İmaste san omadhi
Avriyo ksehorizome
Sa tin elâ apto ladhi

Apu i parşi thanatos
Ke to kormi tha lisi
Ti tha tin kano tin zoi
Anine kali dosi

Antropos me çi praksestu
Me tin ğlikadu ğlosa
Kalya psifos tu dinone
Para na ehi ğrosa