örneklem t testinde de gösterilmiş ve kültürel geçmiş konusunda cinsiyetler arasında görüş ayırımı olmadığı ortaya konulmuştur. (p = 0,799 > 0,05)
Tablo 23: Cinsiyete Göre Aynı Kültürel Geçmişe Sahip İnsanlarla Anlaşıp Anlaşmamaya İlişkin Frekans Analizi
- tez 44.png (5.73 KiB) 5090 kere görüntülendi
Tablo 24: Cinsiyete Göre Aynı Kültürel Geçmişe Sahip İnsanlarla Anlaşıp Anlaşmamaya İlişkin Bağımsız Örneklem t Testi
- tez 45.png (8.18 KiB) 5090 kere görüntülendi
Tablo 25: Cinsiyete Göre Başı Sıkıştığında Başvurabileceği Kişilerin Frekans ve Kikare Analizi
- tez 46.png (5.77 KiB) 5090 kere görüntülendi
Tablodan da görüleceği üzere araştırmaya katılan kadın ve erkeklerin görüşlerinde bariz farklılık bulunmaktadır. Araştırmaya katılan kadınlar başları sıkıştıklarında çoğunlukla komşularından yardım isterken, erkekler ise komşularından hiç yardım istemeyip akraba ve arkadaşlarından yardım istemeyi tercih etmektedirler. Oluşan bu durumun istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığının test edilebilmesi için kikare bağımsızlık testi uygulanmış ve ailece görüşüp başı sıkıştığında yardım edebileceği kişiler bakımından erkekler ve kadınların görüşleri arasında farklılık olduğu ortaya konulmuştur. (p: 0,000<0,05)
Girit kökenli kadınların kültürel mirasla ilgili olarak sorulara verdikleri yanıtların frekans analizi aşağıdadır.
Tablo 26: Kültürel Mirasa İlişkin Frekans Analizi
- tez 47.png (7.3 KiB) 5090 kere görüntülendi
- tez 48.png (3.14 KiB) 5090 kere görüntülendi
Buna göre zorunlu göç sonrası dönemde kültür ve geleneklere adaptasyon sorunu yaşayan kadınlar yaşamayanlara göre çok daha fazladır. Bu durum, kültürel mirasın bir kolu olan mutfak tercihinde de görülmüş ve Girit kökenli kadınlar evlerinde daha çok Girit mutfağından yemekler yapmışlardır. Kısacası Girit kökenli kadınlar, zorunlu göçten sonra alışkanlıklarından vazgeçmemiş ve Girit’teki kültürlerini devam ettirmişlerdir. Ancak yine de bu durum yalnızca göç edenler özelinde kalmış, göçten sonra doğan nesilde Türkiye’ye ve Türk insanına özgü kültürel gelenek yerleşmiştir.
Evlenme, bütün toplumlarda kız ve erkek için olduğu gibi yeni akrabalık ilişkisi kuran, kendi grupları içinde yüksek değeri olan bir olaydır ve bu haliyle evlilik evrensel bir kültürdür. Ancak her toplum bu olgu ile ilgili olarak kendi kültürel değerlerini oluşturmuştur. Her toplumda evlenme olayı bir dizi seremoni, pratik ve geleneksel davranışlarla gerçekleştirilmektedir. İki gencin bir yuva kurması yalnızca bu iki kişiyi ilgilendirmez; iki aile, içinde yaşadıkları toplum bu konuyla ilgilidir ve asla dışında kalamazlar.
Çalışma kapsamında görüşülen kişiler de Girit mübadillerinin evlilik törenlerine ilişkin bilgiler vermişlerdir. Buna göre kız istemeye gidildiğinde sakız ve armut kurabiyesi götürüldüğü birkaç katılımcıdan öğrenilmiştir. Ancak bu geleneğin şu anda yaşamadığını belirtmek de gerekmektedir. Yurdun genelinde olduğu gibi kız istemeye ağırlıklı olarak çikolata götürülmektedir ve bu durum kültürel değişmenin örneklerinden biri durumundadır.
Çalışma kapsamında görüştüğümüz mübadiller, Girit’te bulundukları yıllarda Türkler, doğum düğün ve cenazelerde İslam dinin gerektirdiklerini yaptıklarını belirtmişlerdir: Girit mübadili Hatice Gökova düğün ve cenaze törenleri ile ilgili şu bilgileri vermiştir:
“Düğünlerimizden önce kız isteme, söz, nişan gibi bütün adetler yapılırmış. Önceden çikolata yoktu lokum gidermiş kız evine ya da sakız. Doğumdan sonra lausa şerbeti yapılır ve kırk mevlidi mutlaka okunurmuş. Cenazelerde bütün mevlitler sırası ile okunur, helvası yapılırmış. Ölenin eşyaları, ihtiyaç sahiplerine verilir ve odasının ışığı kırk gün açık bırakılırmış; bir bardak su da odada bırakılırmış. Girit’te yaşanılan dönemde bütün bunlar yapılmış ama Yunanlıların paskalya günlerine doğum ve cenazelerine bizimkiler de gidermiş. Komşuluklar iyiymiş. Onlar
cenazelerinde siyah giyerlermiş, bizimkiler beyaz bir örtü takarlarmış başlarına”
Türk toplumunda dini ve milli kültür bağlamında çocukla ilgili olan en yaygın ve vazgeçilemeyecek uygulama ise sünnet geleneğidir. Bu geleneğin yüzyıllar boyu sıkı ve kesin bir şekilde yerine getirilmesinde birtakım inançlar ve görüşler egemendir. Bunların bir kısmı dinsel, bir kısmı toplumsal, sıhhî ve cinsel içeriklidir. Girit kültüründe de sünnet, erkek çocuğu için bir geçiş dönemi sayılmış ve önemli kutlama ve merasimlere sahne olmuştur. Bu mutluluk merasimleri, millet içerisinde gelecek kuşaklara aktarılacak eskimez değerlerden olan, yardımlaşma ve dayanışma örneklerini de beraberinde getirmiştir. Katılımcılardan Ayşe Kasap’ın belirttiği gibi Girit’te Müslüman erkek çocuklara mutlaka sünnet yapılırmış;
“Sünnetsiz erkek olur mu, bizim büyüklerimiz hep böyle derler. O zaman fakirlik varmış böyle düğünler yokmuş elbet; ama mutlaka erkek çocuklar sünnet ettirilir ve ardından mevlit okunurmuş. Sünneti yapanlar genelde berberlermiş. Öyle hastaneye falan gitmek yok o zaman, Müslüman kahvesinde berber gelir usturası ile halledermiş. Sünnet olmadan erkek olmaz derler.”
Dini bayramlar ile ilgili olarak Girit mübadili Hasan Korkmaz ise şu bilgileri vermiştir:
“ Kurban ve Ramazan bayramlarında büyüklerin elleri öpülür ve ziyaretler yapılırmış; şimdi burada olduğu gibi. Mutlaka kurban kesilirmiş, hemen hemen herkes kesermiş kapısının önünde kurbanını kesemeyen olduğunda da mutlaka bir parça et verilirmiş. Kurban kesme olayına Rumlar iyi gözle bakmazmış ama saygı duyarlarmış. Müslümanlar da onlara karışmamış çünkü. Girit’te dini bayramlar hep kutlanmış ve bayram namazı kılınmış”
Sözlü görüşmelerimiz sırasında Meral Ertokat Tirilye’de mübadele sonrasındaki kültürel yaşam ile ilgili şu ayrıntıları da vermiştir:
“ Girit’ten göç edildiği yıl Bando ve Futbol takımı kuruldu Tirilye’de. Daha önce böyle bir şey yokmuş. Bu da Giritli mübadillerin Tirilye’ye kattığı önemli değerlerdendir.”
Resim 15: Mudanya Lozan Mübadele Derneği Arşivinden İlk Bando Takımı, 1924
- tez 49.png (68.66 KiB) 5090 kere görüntülendi
Resim 16: Mudanya Lozan Mübadele Derneği Arşivinden, Giritliler Tarafından İlk Kurulan Futbol Takımı
- tez 50.png (185.81 KiB) 5090 kere görüntülendi
5.7. GÜNLÜK YAŞAM
İnsanların sosyo-demografik özelliklerinden elde ettiğimiz bir takım bilgilerle onların yaşam stillerini bir ölçüde yorumlayabiliriz. Ancak bu insanların davranışlarının açıklanabilmesi ve yordanabilmesi onların yaşam stillerinin belirlenmesi ile gerçekleşir. Bu anlamda sosyo-demografik bir takım değişkenlerle elde edilen veriler yetersiz kalmaktadır. Yaşam stilinin ölçümü bir anlamda somutlaştırılması tanımlanan yaşam stili kavramına bağlıdır.
Tablo 27: Girit'ten Gelme Eşya Olup Olmamanın Frekans Analizi
- tez 51.png (3.51 KiB) 5090 kere görüntülendi
Araştırmaya katılanlara zorunlu göçten sonra yerleştikleri evlerinde Girit’ten getirdikleri eşya olup olmadığı sorulmuş ve 60 katılımcıdan yalnızca 8’i (4 erkek 4 kadın) evinde Girit’ten gelme eşya olduğunu belirtmiştir. Kısacası, ankete katılanlar zorunlu göç nedeniyle eşyalarını Girit’te bırakıp Türkiye’ye gelmek zorunda kalmışlardır.
Tablo 28: Günlük Yaşama İlişkin Anova Testleri
- tez 52.png (5.91 KiB) 5090 kere görüntülendi
- tez 53.png (12.55 KiB) 5090 kere görüntülendi
Yukarıdaki tablodan görüldüğü üzere ankete günlük yaşama ilişkin soruların ankete katılanların yaşlarına göre farklılık gösterip göstermediğinin belirlenebilmesi için yapılan anova testinde günlük yaşama ilişkin soruların, katılımcıların yaşlarına göre p=0,05 anlamlılık düzeyinde farklılık gösterdiği belirlenmiştir. (tüm sorulara ait p değerleri 0,05’ten küçüktür.)
Oluşan bu farklılığın hangi yaş gruplarında olduğunun belirlenebilmesi için anova testine ek olarak tukey post hoc çözümlemesi de yapılması gerekmektedir. Uygulamaya ilişkin tablo aşağıdadır.
Tablo 29: Günlük Yaşama İlişkin Tukey Post Hoc Çözümlemesi
- tez54.png (2.19 KiB) 5090 kere görüntülendi
- tez55.png (5.61 KiB) 5090 kere görüntülendi
