OSMANLI GAZETESİNİN (1897 - 1904) GİRİT İSYANLARINA BAKIŞI

Girit ile ilgili Tezler
Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

OSMANLI GAZETESİNİN (1897 - 1904) GİRİT İSYANLARINA BAKIŞI

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 25 Kas 2019, 00:16

Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006), 89-111 89



OSMANLI GAZETESİNİN (1897 - 1904) GİRİT İSYANLARINA BAKIŞI


Gülser OĞUZ
H.Ü. Atatürk Ilkeleri ve Inkılâ p Tarihi Enstitüsü Yüksek Lisans Ögrencisi

Geliş Tarihi: 08.03.2006 Yayına Kabul Tarihi: 29.09.2006


ÖZET
Yunanistan’ın tahriki, Fransız Ihtilalinin etkileri ve Osmanlı Imparatorlugu’nun güçsüzlügü nedeniyle Girit’teki isyanlar 1896-97 tarihinde iyice şiddetini artırmıştır. Girit’te çıkan bu isyanlara, Avrupa devletleri çıkarları geregi ilgisiz kalmamıştır. Ittihat ve Terakki Cemiyeti’nin yayın organı olan Osmanlı Gazetesi de Girit isyanlarıyla ilgilenmiştir. Girit isyanları, özellikle gazetenin görüşleri dogrultusunda ele alınmıştır ve Sultan II. Abdülhamit’i eleştirmenin bir unsuru olarak kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Girit isyanları, Osmanlı Gazetesi, Sultan II. Abdülhamit, Osmanlı İmparatorlugu, Yunanistan.







ACCORDING TO OSMANLI GAZETESI (1897-1904) IN REBELS OF CRETE
ABSTARCT
In Crete rebels become more intense gradually in 1896-1897 Ottoman Empire for which reason weakening and the impact of the French revolution on Ottoman Empire, Europen country did not became irrelevant because of self-interest. Osmanlı Gazetesi is interested in Crate rebels as a publishing of Ittihat ve Terakki, particularly, Crede rebels was told to the news which giving party to it and public opinion. This news was used as if Abdülhamit II was guilty.
Key words: Rebels of Crede , Osmanlı Gazetesi, Sultan II. Abdülhamit, Ottoman Empire, Grece
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: OSMANLI GAZETESİNİN (1897 - 1904) GİRİT İSYANLARINA BAKIÇI

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 25 Kas 2019, 00:19

1. GIRIŞ

Asya, Avrupa ve Afrika gibi dünyanın üç eski kara parçası arasındaki Akdeniz’de önemli bir mevkide bulunan Girit adası, 6 Eylül 1669’da Osmanlı hâkimiyeti altına girdi. Osmanlı hakimiyetine girmeden önce ada, Osmanlı ile Venedik arasında büyük çekişmelere sebep olmuştur. 1715 yılına gelindiginde ise Girit’te elinde tuttugu son kaleleri de elinden alınan Venediklilerin adadaki ilişkisi tamamen kesilmiştir.1
Osmanlı hâkimiyeti altına giren Girit adası, merkezi Kandiye olmak üzere bir eyalet olarak imparatorluga baglandı ve Kandiye, Resmo, Hanya sancaklarına ayıldı.2
Bu idari taksimatın ardından ada, tekrar iskan edildi. Adaya Mora’dan Rumlar, Anadolu’dan da Türkler yerleştirildi.3
Adada can, namus ve mal emniyeti saglandıgı gibi, şahsi mülklere de dokunulmadı. Burada yaşayan yerli halk, imparatorlukta yaşayan diger vatandaşların sahip oldugu haklara sahip oldu. Genelini Rumların oluşturdugu bu yerli halk, herhangi bir alanda herhangi bir baskıya maruz kalmadı.4
Adadaki Osmanlı hâkimiyeti adaya bir buçuk asır sürecek olan barış dönemini getirdi. Fakat, bu barış ve huzur dönemi çok uzun sürmedi. Rusya’nın kışkırtmasıyla adada isyanlar başladı. Ilk Girit isyanı, II. Katerina tarafından gönderilen Papazoglu adında bir Rum’un kışkırtmasıyla 1770 senesinde ortaya çıktı.5
Rus tahriki, Fransız Ihtilali ile uyandırılan milliyetçilik fikri, bunlara ilaveten Osmanlı Imparatorlugu’nun günden güne bozulan ve zayıflayan iç idaresi neticesinde, Hıristiyan tebaası arasında baş gösteren ayrılma arzusu ve nihayet böyle bir cereyanı gerçekleştirmek için kurulan Heteria cemiyetinin faaliyetleri neticesinde Giritli Rumlar, bundan sonraki dönemlerde fırsat buldukça isyan ettiler.6


1 Cemal Tukin, “Osmanlı Imparatorlugu’nda Girit Isyanları 1821 Yılına Kadar Girit”, Belleten, Ankara, 1945, C. IX, Sayı 34, s.193; ayrıca Girit’in Osmanlı Imparatorlugu’na katılma süreci için bkz. Ismail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, TTK, Ankara, 1988, C. III., I. Kısım; Mithat Işın, Tarihte Girit ve Türkler, TC. Askeri Deniz Matbaası, 1945, s. 35-43.
2 Tukin, a.g.m., s. 197
3 Mithat Sertoglu, “Girit Tarihi”, Resimli Tarih
Mecmuası, C. 6, Sayı 71, 1955, s. 4154; Venedik yönetimi altındayken yerli ada halkı yönetimle uyuşamamaktaydı. Venedik yönetimi altında yerli halkın ekonomik ve mezhepler arası uyuşmazlıktan dogan iki büyük sorunu vardı. Otoritelerini oturtmak için Venediklilerin baskısı nedeniyle halk ya daglara ya da adadan kaçmaktaydılar. Bunların bir kısmı da bir şekilde Osmanlı Imparatorlugu’na gelmekteydi. Bunda Osmanlı topraklarında dini ve ekonomik yönden daha rahat edeceklerini düşünmeleri etkiliydi. Adadan göçler nedeniyle, ada, Osmanlı Imparatorlugu’nun hakimiyetine girdiginde seyrek bir nüfusa sahipti. Ayrıntılı bilgi için bkz. Bruno Simon, Onaltıncı Yüzyıl Ortalarında Osmanlı Imparatorlugu ve Girit Ilişkileri Hakkında Birkaç Not, (X. Türk Tarih Kongresinden Ayrı Basım), Çev. Can Fişek, T.T.K., Ankara, 1993, s. 1819.
4Tamisci-zade Mehmed Mâcid, Girit Hatıraları, Yay Haz. Ismet Miroglu- Ilhan ?ahin, Kervan Kitapçılık, Istanbul, 1977, s. 30-31.
5 Cemal Tukin, “Girit”, Islim Ansiklopedisi, M.E.B.,
Istanbul, 1964, C. 4, s. 796.
6 Tukin, “Girit”, S. 796. Bu konuyla ilgili ayrıca bkz., Osmanlı Ansiklopedisi, “Siyasal tarih: II. Mahmud:
1808- 1839 ”, Iz Yayıncılık, Istanbul, 1999, C. 6, s.
41-43; Sertoglu, a.g.m., s. 4155.
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: OSMANLI GAZETESİNİN (1897 - 1904) GİRİT İSYANLARINA BAKIŞI

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 25 Kas 2019, 00:30

Girit isyanları, Osmanlı İmparatorluğu’nun on dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısı ve yirminci yüzyılın ilk çeyreğ inde başını ağrıtan konulardan biridir. Bu konu, dış politikanın oda ı haline gelmiştir. Yapı itibariyle zamanla bir iç sorun olmaktan çıkıp devletlerarası bir sorun haline gelen Girit isyanları, bağımsızlığını yeni kazanan Yunanistan’ın faaliyetlerinden ayrı tutulamaz. Zira, Yunanistan bağımsızlığını kazandıktan sonra adadaki isyanlar, öncekine oranla arttı ve şiddetlendi.


Avrupa devletlerinin, özelikle Rusya’nın deste iyle 1828–29 Osmanlı-Rus sava ının sonunda imzalanan Edirne Anlaşması’nın neticesinde Yunanistan bağımsızlığını kazandı. Bağımsız Yunanistan’ın sınırları 3 şubat 1830’da Londra Protokolü ile çizildi, Girit ise bu sınırların dışında kaldı. Bununla beraber Girit’e de bazı ayrıcalıklar verildi. Bu durum asıl amaçları Yunanistan’a dahil olmak isteyen Giritli Rumları pek de memnun etmedi ve faaliyetlerine hız verdiler. Bu isyanı bastırmakla görevlendirilen Mısır valisi Mehmet Ali Paşa’ya Girit’in yönetimi verildi.7

Bu noktada vurgulanması gereken husus, adanın Akdeniz’deki kilit nokta olmasının yanında coğrafi konumu itibariyle, Yunanistan’a hâkim olacak durumdaki mevkisidir. Bu mevkisinden ötürü Yunanistan topraklarının güvenliği açısından Girit adasını ele geçirmek istiyordu.

1867’de Girit’te Yunanlıların desteğiyle yeni bir isyan çıkaran Rumlar, önce ıslahat istediklerini deklare etti ve daha sonra Osmanlı’nın zaafını görünce Girit’i Yunanistan’a ilhak ettiklerini ilan ettiler. Babıâli çözüm olarak Girit’e muhtariyet verilmesini önermişse de Rumlar Yunanistan’a katılma fikrinden vazgeçmemiştir. Olayların yatışması için 1868’de Rumlara birçok fayda sağlayan nizamname hazırlandı.8

1878 Berlin Anla ması’nın 23. maddesi gereğince Girit’te ıslahatın genişletilmesi amacıyla 23 Ekim 1878’de Halepa Sözleşmesi yapıldı. Yeni bir isyanın önünü almak için imzalanan bu sözleşmeyle, 1868 yılındaki nizamnamenin hükümleri genişletildi. Böylece adanın iç idaresi Giritli Rum ve Müslüman halka intikal etmiş oluyordu.9



7 Şinasi Altunda , “Mehmet Ali Paşa”, İslam Ansiklopedisi, M.E.B., Eskişehir, 1997, C. 7, s. 570; Osmanlı Ansiklopedisi, a.g.m., s. 50.

8 1868 düzenlemeleri adadaki Rumlara vergiler açısından büyük kolaylıklar sağladı. Ayrıca ada siyasi yönden de ayrıcalıklı konuma erişti. Öyle ki, vilayette bir Meclis-i Umumi oluşturuldu. Nüfus bakımından Müslümanlara göre çoğunlukta olan Rumlar mecliste çoğunluğu ele geçirmişler ve Rumlar Yunanistan’a katılma mücadelelerini bu meclisle siyasi platforma taşımıştır. Ayrıntılı bilgi için bkz. Ayşe Nükhet Adıyeke, Osmanlı İmparatorluğu ve Girit Bunalımı (1896 - 1908), T.T.K., Ankara, 2000. s. 24.

9 Bu sözleşme ile Girit’in valisi Hıristiyanlar arasından seçildi ve meclisin üye sayısındaki 49’a 31 Hıristiyan üstünlüğü göze çarpar. Rumca Türkçe gibi resmi dil kabul edildi. Ayrıntılı bilgi için bkz., Enver Ziya Karal, Osmanlı Tarihi, T.T.K., Ankara, 1988, C.
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: OSMANLI GAZETESİNİN (1897 - 1904) GİRİT İSYANLARINA BAKIŞI

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 25 Kas 2019, 08:08

Halepa sözleşmesiyle Girit Rumları, kendilerine muhtariyet derecesinde bir idare tarzı sağlamışlardı. Fakat, bu idare tarzı da Rumların birkaç sene sonra isyan etmelerine engel olmadı.10

1896 yılında yabancı konsolosların da kışkırtmasıyla Giritli Rumlar yine gözlerini Yunanistan’a çevirdiler. Kandiye ve Hanya’da Rumlar ve Müslümanlar arasında çarpışmalar görüldü. 1897’de ise çarpışmalar şiddetini artırdı.11 Hıristiyan halkların ulusal bağımsızlık mücadelesi ve ona karşı Müslümanların faaliyetleri Müslümanlar ile Hıristiyanlar arasındaki uçurumu artırdı. Bu hareketlerin içine 1896–97 Girit isyanları da dahildir.12

Bu durumu, Yunanistan bir fırsat olarak görüyor ve Girit’i bir an önce topraklarına katmak için sabırsızlanıyordu. Megali idea’nın ilk hedefi Girit ve Yanya olmuştu. Bu sebeple Yunanistan, Girit üzerindeki faaliyetlerini arttırdı.13 Çünkü, Yunanistan’ın i tahını kabartan bir dizi
olaylar silsilesi ona bu süreçte örnek olmuştu.14

Gerek bahsi geçen amaç doğrultusunda gerekse Rumların oluşturduğu kamuoyu baskısı nedeniyle Yunanistan adayı işgal etti ve bunun üzerine ‘313 harbi’ diye bilinen15 Osmanlı-Yunan savaşı (1896– 1897)16 başladı. Savaşta Osmanlı İmparatorluğu büyük başarı gösterdi. Osmanlı İmparatorluğu bu başarıdan yararlanamadı Çünkü, bu aşamada, bölgede karışıklık istemeyen ve Yunanistan lehinde tavırları olan Avrupa devletleri devreye girdi.

Avrupa devletleri, II. Abdülhamit’i Girit’te yeni bir özerk yönetim kurması için zorladı. Girit yine Osmanlı egemenliğinde kalacak, ancak padişah tarafından atanan Hıristiyan vali Atina tarafından da onaylanacaktı.
Vali adada kalan



VIII, s. 119; Mehmed Salâhi, Girid Mes’elesi 1866-1889, Yay Haz. Münir Aktepe, Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1967, s. 17-18; I ın, a.g.e., s. 56.
10 Salâhi, a.g.e., s. 18.
11 Bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgi için bkz., Adıyeke, a.g.e., s. 17-30; Karal, a.g.e., s. 118-125; Tukin, “Girit”, s. 798-803.

12 Bernard Lewis, Modern Türkiye’nin Doğuşu, Çev. Metin Kıratlı, T.T.K., Ankara, 1996, s. 337.
13 Cengiz Orhonlu, “Yunanistan’ın Osmanlı Devletine Karşı Takip Etti i Siyaset (1866-1885)”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, C.I, Sayı 6, İstanbul, 1980, s. 5. Mehmed Hocaoğlu, II. Abdülhamit’in Muhtıraları, Kamer Yay., İstanbul, 1998, s. 195.
14 Şöyleki, 1877 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında 13
Temmuz 1878 Berlin Anlaşması imzalanır. Bu anlaşma gereğince Romanya, Sırbistan ve Karada büyür. Besarabya. Batum, Kars ve Ardahan’ı Rusya alır.

Sonradan 1881’de Yunanistan Tesalya’yı alır. İngiltere ise 4 Haziran 1878 Kıbrıs adasını alır. Berlin Anlaşması’nı takip eden yıllarda Fransa 1881 de Tunus’u,İngiltere ise Mısırı işgal eder. Bulgarlar da 1885’te doğu Rumeli’yi işgal eder. Adeta ‘ne koparırsam kardır’ düşüncesiyle hareket eden Avrupa devletlerinin bu hareketleri, Yunanistan’ı da imparatorluktan birşeyler koparmak için faaliyette bulunmasına sebep olmuş tur.

15 Bu ifade için bkz. Yüksel Özgen, II. Meşrutiyet Dönemi Meclis-i Mebusan’ında Dış Politika, (HÜA TE Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 2004, s. 89.

16 Ayrıntılı bilgi için bkz; Bayram Kodaman, 1897 Türk-Yunan Savaşı (Tesalya Tarihi), T.T.K., Ankara, 1993; Yusuf Halaçoğlu, “Yunanistan’ın Osmanlı Devleti’ne Karşı Takip Etti i Siyaset (1885-1918)”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, C.I, Sayı 6, İstanbul, 1980, s. 15-16.
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: OSMANLI GAZETESİNİN (1897 - 1904) GİRİT İSYANLARINA BAKIŞI

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 25 Kas 2019, 08:40

Müslümanların korunacağına söz verdi. Ancak, Rum milis kuvvetleri arasında bu sözün pek değeri yoktu.17

Osmanlı –Yunan savaşı, Yunanistan’ın savaştan yenik çıktığı halde, uzun vadede bakıldığında bu yenilgiyi kazanca çevirdiği önemli bir savaştır.

1897 Osmanlı-Yunan savaşı, Sultan II. Abdülhamit’e bazı dersler vermiştir. Her şeyden önce bu savaş akabinde büyük devletlerin tutumu açıkça göstermiştir ki, eğer gelişmeler Avrupa devletlerinin çıkarına uymuyorsa Osmanlı İmparatorluğu haklı olduğu bir meselede dahi zaferinin karşılığını alamayacaktır. Diğer taraftan, son yaşanan gelişmeler - savaş nedeniyle Müslüman halk adayı terk etmeye başlamıştır- artık adanın bir gün elden çıkacağını göstermiştir.18

2.OSMANLI GAZETESİNE GÖRE GİRİT İSYANI (1897–1904)


Osmanlı Gazetesi, yayın hayatına 1 Aralık 1897 yılında başlamıştır. Mehmed Murat’ın Mizan gazetesi 1897’de Cenevre’de kapatıldıktan sonra, İttihat Terakki Cemiyeti’nin kurucularından olan İshak Sükuti ile Dr. Abdullah Cevdet bu gazeteyi, Türkçe ve Fransızca olarak çıkarmaya başlamıştır.19 Yaklaşık yedi yıl boyunca yayın hayatına devam eden gazete, iki haftada bir çıkarılmıştır. Toplam 142 sayı olan gazetenin ço ğu sayısında, olayların sıcaklığı içerisinde Girit konusu üzerinde muhtelif haberler verilmiş ve yorumlar yapılmıştır.

İttihat Terakki Cemiyeti, sesini duyurma organı olan Osmanlı Gazetesi’nin ilk sayısında amacını şu ekilde açıklamıştır:


“ İttihat ve Terakki Cemiyeti sebebi tesisini, maksadını vasıta-i neşriyat olmak üzere gazete tesis ettiği günden beri izah ve ilan etmektedir. Sebebi tesis hükümet-i hazire-i Osmaniyenin i’tisafatı ahalinin gaflet ve fıkdan-ı ittihadıdır. Maksadı, mezhep ve kavmiyet gözetmeksizin umum Osmanlıları ittihat ve intibaha sevk etmek. Necat-ı Osmaninin ancak bu ittihat ve terakkide olduğunu göstermek; hükümeti şu asır feyz ve itila-i umumu ile münasib bir yolda idare-i umur-u ibade meyyal kılmaktır.”20

Girit meselesi bu safhada iken, İttihat ve Terakki Cemiyeti yukarda belirtildiği gibi Avrupa’da Osmanlı Gazetesi’ni çıkarmaya başladı. Özellikle son olayların sıcaklığı -ki, savaştan yeni çıkılmış ve savaşta üstün durumda olan Osmanlı İmparatorluğu hak etmediği bir anlaşmaya



17 Stanford J. Shaw – Ezel Kural Shaw, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Çev. Mehmet Harmancı, E Yayınları, İstanbul, 1983, C. II, s. 258.

18 Azmi Özcan, “Sultan II. Abdülhamid”, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, C. 12, s. 921.

19 Mustafa Nuri İnuğur, Basın ve Yayın Tarihi, Der Yayınları, İstanbul, 1993, s. 297.
20 Osmanlı Gazetesi 1. Kanun-ı Evvel 1897, No: 1, s.
1.
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: OSMANLI GAZETESİNİN (1897 - 1904) GİRİT İSYANLARINA BAKIŞI

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 25 Kas 2019, 08:55

imza atmıştı- Osmanlı Gazetesi’nin yayınlarında da sıkça yer almıştır. Olayın harareti, gazetenin ilk sayılarındaki Girit’e dair haberlerin, makalelerin ve protestoların sıklığıyla paralellik gösterir.

İttihat ve Terakki Cemiyeti, aynı zamanda bu konuyu, II. Abdülhamit’e karşı sürdürdükleri muhalefetin bir parçası olarak da kullanmıştır.

3.OSMANLI GAZETESİ ’NE GÖRE SULTAN II. ABDÜLHAMİT VE GİRİT İSYANI


Osmanlı Gazetesi’nin Girit isyanlarıyla ilgili dönemin hükümdarı II. Abdülhamit’e bakışı son derece eleştireldir.İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Sultan II. Abdülhamit’e karşı fikirleri göz önüne alınırsa bunun tabii olduğu düşünülebilir.21 Gazetenin Girit isyanıyla ilgili ele aldığı konulara bakıldığında hemen hemen her makale ve haberin sonunda Sultan II. Abdülhamit’i eleştirdiği görülmektedir.
Girit isyanlarıyla ilgili Osmanlı Gazetesi’nin görüşü, ilk olarak Sultan II. Abdülhamit’in, dönemin hükümdarı olarak Girit halkı ve yönetimiyle yeteri kadar ilgilenmediği yönündedir. Örneğin Osmanlı Gazetesi’ne gönderilen “Tabaka-i bâlâdan”22 imzalı bir mektupta açık olarak öyle denilmektedir: “Milletin üzerine kâbus gibi çöken ihtilal isyanları Abdülhamit’in yönetiminden kaynaklanıyor. Girit de bu isyanlardan biri…”23

Bu yöndeki eleştirilere destekler nitelikteki Girit’ten gönderilen mektupta ise aktarılanlar öyledir: “Girit’teki Osmanlı hâkimiyetinin ref edildiği haber veriliyor. Girit valisi Sarı İsmail Bey görevini yapmak yerine vilayetin mal sandığını soymakla meşguldü. Bu durum padişaha bildirildi. Fakat hiç faide görülemedi.”24 Gazetenin diğer bir sayısında eleştirinin dozu biraz daha ağırlaşmıtır. öyle ki; “Giritli Rumlar, buradaki Müslümanları katlettiler. Bu felakete kim sebep oldu? Sultan Abdülhamit! Buralara en rezil acımasız memurlarını gönderdi. Buralarla yeteri kadar ilgilenmedi.”25



21 İttihat ve Terakki Cemiyeti 1889 yılında kurulmuştur. Asıl faaliyetlerine 1895’ten sonra başlayan İttihat ve Terakki Cemiyeti “devleti kurtarmak” gayesiyle bir şeyler yapmanın lüzumunu savunuyorlardı. Bkz., Özcan, a.g.m., S.926; İmparatorluğa yapılan işgaller, imparatorluktan azınlıkların kopması karşısında Sultan II. Abdülhamit’in kayıtsız kalması ve en uygun fırsatlardan dahi yararlanmaktan alıkoyan aşırı ihtiyatı, hürriyetçi bir muhalefetin “devletin kurtarılması” gerekçesine dayanmasını olanaklı kılıyordu. Hatta çoğu muhalifler için önde gelen muhalefet nedeni oluyordu. Sina Akşin, Jön Türkler ve İttihat ve Terakki, mge Kitabevi, İstanbul, 2001, s. 28; Benzer görüşler için bkz., Kazım Karabekir, ttihat ve Terakki Cemiyeti 1896- 1909, Emre Yayınları, İstanbul, 1993, s. 28.

22 Zaman zaman Osmanlı Gazetesi’nde “Tabaka-i bâlâdan” imzalı mektuplar yayınlanmaktadır. Biz bu mektuplardan, mektubu yazan kişinin/kişilerin sarayda görev yapan Sultan II. Abdülhamit’e çok yakın birileri olduğunu çıkarabiliyoruz. Çünkü bu kişiler padişahla ilgili ancak yakınındaki birinin görebileceği haberleri nakletmektedir. Bu da padişah muhaliflerinin onun çok yakınındakiler arasından dahi çıkabilece ini göstermesi bakımından önemlidir.
23 Osmanlı Gazetesi, Kanun-i sani 1898, No 4, s. 4.
24 Osmanlı Gazetesi, 1 Mayıs 1898, No 11, s. 4.
25 Osmanlı Gazetesi, 1 Haziran 1898, No 13, s. 2-3.
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: OSMANLI GAZETESİNİN (1897 - 1904) GİRİT İSYANLARINA BAKIŞI

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 25 Kas 2019, 09:09

Osmanlı Gazetesi’nde yayınlanan ve Girit isyanlarının Sultan II. Abdülhamit’in başarısız yönetiminden kaynaklandığını savunan bir diğer makalenin adı “Ne Haldeyiz”. Girit’in son durumuyla ilgili detaylı bilgi verilen bu makalede, son olarak Sultan II. Abdülhamit’in, makamının haysiyetini ve hanedanının şerefini ayaklar altına aldığından bahsediliyor. Aynı makalede, Sultan II. Abdülhamit’in, bütün olumsuzlukları yapıp da isyanın halli için ıslahat yapmaya değil teşebbüs, meyil bile etmediği vurgulanıyor. Bu fikrin sahibine göre Sultan II. Abdülhamit’in yaptığı tek ey nifak yaratmaktır.26

Gazetede bunun aksi fikirlere de bazen yer verilmiştir. Mesela Girit’ten Razi isimli birinin gönderdiği mektupta Avrupa devletleri geldi inden beri Müslümanların daha rezil durumda olduğu, Sultan II. Abdülhamit döneminde daha rahat oldukları bildirilmektedir.27 Esasen isyanlar sırasında ve adaya Avrupalı devletler yerleştikten sonra adadan Müslümanların katledilmeye başladığı haberlerinin geldiği görülmüştür. Bu konuya daha sonraki bölümlerde değinilecektir.28 Ancak, bu mektubun verdiği detay, gazetedeki Sultan

İİ.Abdülhamit’e dair eleştirilerin İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin sırf padişaha muhalif

durumundan kaynaklandığını düşündürebilir. Hemen belirtmekte yarar var ki, Avrupa devletleri adada Rumların lehinde davranmıştır. Bu durum, Müslümanların daha da çok eziyet çekmesine neden olmuştur.

Bu noktada, Sultan II. Abdülhamit’in Girit’in yönetimine karşı gerçekten kayıtsız mı kaldı sorusu da akla gelebilir. Osmanlı Gazetesi’ndeki bir makalede Girit meselesinin çözümünde Sultan II. Abdülhamit’in çok pasif kaldığı vurgulanmaktadır. Aynı makalede Padişahın Girit’i adeta üzerinden attığına memnun olduğu belirtilmiştir.29 Adeta bu fikri destekler şekilde Sultan II. Abdülhamit hatıralarında, Tesalya’yı30 yeni bir sınır düzenlemesiyle tam olarak temin etmek için Girit’i Yunanistan’a vermeyi düşündüğünü belirtmiştir.31

1897 Osmanlı- Yunan savaşının sonunda Yunanistan Girit’in muhtariyetini kabul etmiş ve adadan askerlerini çekmişti. Devletler muhtar Girit’in yönetimine de sekiz yıl müddetle Yunan Kralı’nın ikinci



26 Osmanlı Gazetesi, 1 Kanun-i evvel 1898, No

25, s. 2.
27 Osmanlı Gazetesi, 1 Kanun sani 1899, No 27, s. 3.
28 Bkz. “Osmanlı Gazetesi’ne Göre Girit ve Avrupa Devletleri” bölümü.
29 Osmanlı Gazetesi, 1 Kanun sani 1899, No 27, s. 4.
30 Teselya mevzuu öyle gelişmiştir: 1877-1878 Osmanlı- Rus savaşı sonunda düzenlenen Berlin Kongresi’ne Yunanistan da dahil olmak istemiştir. Lakin, bu isteği kabul olmamıştır. Ancak, katıldığı bir oturumda toprak isteğini, özellikle Girit’i istediğini dile getirmiştir. Berlin Anlaşmasına konan içeriği belirsiz bir madde ile Yunanistan Osmanlı İmparatorluğu’nu görüşmelere davet etmiş ve isteğini dile getirmiştir. Avrupa devletlerinin araya girmesiyle Yunanistan’a 1881 yılında Larissa ve Tesalya’nın bir kısım topraklarını Osmanlı İmparatorluğu’ndan almıştır. Detaylı bilgi için bkz. Fahir Armaoğlu, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789- 1914), T.T.K.,Ankara, 1997, s. 555-556.

31 Sultan Abdülhamit, Siyasi Hatıratım, Dergah Yayınları, İstanbul, 1987, s. 93.
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: OSMANLI GAZETESİNİN (1897 - 1904) GİRİT İSYANLARINA BAKIŞI

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 25 Kas 2019, 09:29

oğlu Prens George’u getirmeyi kararlaştırmışlardı (21 Aralık 1898).32

Osmanlı Gazetesi’nde Yunan Kralı’nın oğlu olan Prens George’un, Girit’e vali seçilmesinin sorumlusunun, Rusya’nın güzel hatırını kıramayan Sultan II. Abdülhamit olduğu savunulmaktadır. Bu durumun, eninde sonunda Girit’in kaybı anlamına geleceği vurgulanmaktadır.33

Sultan II. Abdülhamit anılarında Girit’e vali tayini konusunu istemeyerek kabul ettiğini söylemektedir. Sultan II. Abdülhamit, Rusya ve İngiltere’nin prensi desteklediğini ve bu durumda hiçbir şey yapamadığını vurgulamaktadır.34 Sultan II. Abdülhamit’in dile getirdiği bu çaresizliği, Osmanlı Gazetesi’nin çoğu makalesinde Sultan II. Abdülhamit’in Girit konusundaki pasifliği olarak yorumlanmıştır.

Osmanlı Askeri’nin adayı terk etmesi35 ise Osmanlı Gazetesi’nde büyük yankı bulmuştur. Gazeteye göre, Avrupa devletlerinin Sultan II. Abdülhamit’e onaylattığı bu karar, senelerden beri sürüp gelmekte olan ark meselesinin bir parçasıdır. Bu durum,şark meselesinin halli için uğraşan kişilere ders olmalıdır.36 Bu noktada belirtmek gerekir ki, Avrupa devletlerinin Osmanlı İmparatorluğu aleyhindeki bu tavrı,Sultan II. Abdülhamit’inde gözünden kaçmamıştır.37

Osmanlı askerinin adadan çekilmesiyle ilgili gazetenin yaptığı diğer bir yorumda ise Sultan II. Abdülhamit çok a ır bir dille ele tirilmektedir. “Edepsizin yüzüne tükürmüşler yağmur yağıyor demiş. Hakareti rahmetle te’vil eylemiştir.İşte askerimiz Girit’ten tard olunuyor. Bakalım Abdülhamit yakında buna da muvaffakiyet-i şahane diyerek ilan edecek midir?”38

Girit’te bundan sonra ya anacak olan olayların kökenini Osmanlı Gazetesi yukarıda eleştirdiği konulara başlamaktadır. Baştan beri tek suçlu Sultan II.Abdülhamit’tir. Gazete alaycı bir dille eleştirilerini devam ettirecektir. Bunda, Girit’i kaybediyor olmanın verdiği üzüntünün de çok etkili oldu unu vurgulamakta yarar vardır. Örneğin gazetenin verdiği bir havadiste deniliyor ki;

“Babıâli Girid’i himaye eden dört devlet-i muazzamaya! Bir beyanname göndererek Girid gümrüğü memalik ecnebiye ile Türkiye’den gelen eşya-i ticariyeden aynı miktar resim almakda devam edecek olursa Türkiye de mukabele-i bilmislde bulunacağını bildirmiş . Doğrusu Babıâli’nin bu diplomatlığına söz yok!! ”39

Osmanlı Gazetesi’nin Girit konusuyla ilgili Sultan II. Abdülhamit’i eleştirdiği bir



32Adıyeke, a.g.e, s.190.
33 Osmanlı Gazetesi, 1 Haziran 1898, No 13, s. 2.
34 Abdülhamit, a.g.e, s. 92.
35 Osmanlı İmparatorluğu’nun adayı terk etme sebepleri bir alttaki bölümde açıklanmıştır.
36 Osmanlı Gazetesi, 1 Kanun-i evvel 1898, No 25, s.
37Abdülhamit, a.g.e., s. 93.
38 Osmanlı Gazetesi, 15 Eylül 1898, No 20, s. 7.
39 Osmanlı Gazetesi, 1 Haziran 1899, No 37, s. 6.
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: OSMANLI GAZETESİNİN (1897 - 1904) GİRİT İSYANLARINA BAKIŞI

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 25 Kas 2019, 09:45

diğer konu,Sultan II. Abdülhamit’in İstanbul basınında uyguladığı sansürdür.40 Osmanlı Gazetesi’nde yayınlanan “Bir Tekzib-i Müdhi ” başlıklı makalede,istibdat yanlısı gazeteler olarak nitelendirilen İstanbul gazetelerinin Girit Konusuyla ilgili net davranmadığı söylenmektedir. Aynı makalede, bu gazeteler, cahil ve gaflet halindeki Müslüman halkın uyutulmasıyla suçlanmaktadır.41

Sultan II. Abdülhamit’in uyguladığı sansür, Osmanlı Gazetesi’nin bir başka sayısında da ele alınmıştır.Bu sayıda ise Girit kelimesinin telaffuz edilmesinin dahi yasaklandığı eleştirel bir dille ele alınmıştır.42

4.OSMANLI GAZETESİ ’NE GÖRE GİRİTLİ MÜSLÜMANLAR

1896 yılından sonra isyanlar nedeniyle adada köylerden şehir merkezlerine doğru iç göçlerin olduğu bilinmektedir. Bu göçler sırasında Hıristiyan ahaliye yabancı güçler hemen yardım elini uzatmışken Müslümanlara sadece yerel yönetim ekmek yardımında bulunmuştur. Şehirlere taşınan Müslüman halka Babıâli para yardımında bulunmuşsa da bu yeterli olmamıştır. Bu göçler, Yunanistan’ın Şubat 1897’de adayı işgal etmesiyle hat safhaya ulaşmıştır.43

Giritli Rumların 1897’den sonra amaçları, Osmanlı egemenliğinin yeniden kurulmasını engellemekti. Bu amaca ulaşmak için ise Rumlar,Müslüman hemşerilerini adadan kovup onların boşalttıkları yerlere Rumları yerleştirme politikasını uyguladılar.44

Osmanlı Gazetesi’nde verilen bir haberde, Kafkasya’daki Rumların, Prens George’a Müslümanlardan boşalan yerlere yerleşme talebinde bulundukları ve bunun Prens George tarafından kabul edildiği bilgisi verilmektedir.45 Bu havadis, Rumların Girit’i bir Rum adası haline getirmeye çalıştıklarının delili olması bakımından önemlidir.

6 Eylül 1898 yılında İngiliz birliği, aşar toplama yetkisini ele almak üzere Osmanlı memurlarının görev yaptığı vergi dairesine girmeye kalkınca memurların ve Müslüman halkın tepkisiyle karşılaştı. Büyük çatışmanın yaşandığı olaylara Kandiye olayları denir. Bu olay, adadan Osmanlı askerinin ve memurunun ayrılışını hızlandırdı.46 Girit adasındaki Osmanlı askerinin varlığının sona ermesi (Kasım 1898)47, Müslümanlar için tam bir hezimet oldu. Her ne kadar bölgenin güvenliği Avrupa devletlerine bırakılsa da, Girit valisi Müslümanları koruyacağına söz verse de durum hiç de Müslümanlar açısından iç açıcı olmadı.



40Sultan II. Abdülhamit döneminde, basında çok sıkı bir sansür uygulanmıştır. Örneğin gazetelerde yazılması yasak olan kelimeler vardı. Suikast, ihtilal, grev, kanun-i esasi, vatan, hürriyet, Makedonya ve Girit bu kelimelerden bazılarıdır. Bu konuyla ilgili geniş bilgi için bkz. Hamza Çakır, Osmanlı’da Basın ktidar ilişkileri (Azınlık Basını, Türkçe Basın Dış Basın) , Siyasal Kitabevi, Ankara, 2002, s. 53; İnuğur, a.g.e., s.260.

41 Osmanlı Gazetesi, 15 Kanun-i evvel 1898, No 26, s. 7.
42 Osmanlı Gazetesi, 1 Kanun-i evvel 1898, No 25, s.

43 Adıyeke, a.g.e., s. 269.
44 Adıyeke, a.g.e., s. 270-271.
45 Osmanlı Gazetesi, 1 Haziran 1899, No 41, s. 7.
46 Adıyeke, a.g.e, s. 202-203.

2
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: OSMANLI GAZETESİNİN (1897 - 1904) GİRİT İSYANLARINA BAKIŞI

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 25 Kas 2019, 10:05

Osmanlı askerinin Girit’ten ayrılışı,Türk milli tarihinde esef verici bir tablo olarak yorumlanmıştır. Özellikle Müslüman ada halkının, bu olay karşısındaki üzüntüsünün tarifsizliği kayda değerdir.48

Giritli Müslümanlar, bu hislerini, çaresizlik içinde telgraflarla gazeteye bildirmiştir. Bu telgraflardan anla şıldığı üzere, Müslüman halk, içinde bulundukları durumdan son derece umutsuzdur.Tek suçlu görmektedirler: O da, Sultan II. Abdülhamit’tir.49 “Ah bize kimse merhamet etmiyor!” başlıklı Osmanlı Gazetesi’ne gönderilen bir telgrafta “Ey zalim padişah. Kalbin müteessir olmuyor mu? Ah hain, bizim de vatanımızı hevesine kurban ettin…”50 sözleri Sultan II Abdülhamit’e duydukları sitemin göstergesidir.
Girit’in içine düştüğü halin en büyük suçlusunun Sultan II. Abdülhamit olduğunu savunan Giritli Müslümanlar, tepkilerini ona muhalefet ederek göstermişlerdir. Öyle ki, Giritli bazı Müslüman çevreler arasında hürriyetçi ve meşrutiyetçi fikirler bundan dolayı artmıştır.51

Bu dönemde, Giritli Müslümanların, Hıristiyanlar tarafından eziyet gördükleri bilinmektedir. Bu durum hemen hemen her makalede vurgulanmaktadır. Özellikle Rumların Müslümanların mal ve mülklerine tecavüz ettiklerine değinilmektedir.52

Osmanlı Gazetesi’nde, Rumların Müslümanların gözleri önünde üzümlerini ve zeytinlerini kesip sattıkları haber verilmiştir.53

Yine Osmanlı Gazetesi’nin verdi i bir habere göre, Girit’te üç Müslüman, Rumlar tarafından öldürülmüştür.
54
Bir başka haberde ise, adada can güvenliğinin dahi kalmadığı belirtilmiştir. Halpa kasabasında 16–17 yaşlarındaki bir genç kızın Rumlar tarafından kaçırıldığı verilen haberler arasındadır.55

Osmanlı Gazetesi’nde verilen bu haberlere ek olarak, Rumların Girit adasındaki Müslüman halkı yapmadıkları bir suçtan ötürü yargıladıkları bilinmektedir.Rumların sokaktaki-


47 1898’de Osmanlı askerinin adadan çekilmesiyle Girit, hemen hemen Osmanlı İmparatorluğu için kaybedilmiş bir vilayet sayılabilirdi. Bundan sonra, adadaki Rumlar bir emri vâki ile adayı Yunanistan’a katmaya çalışmıştır. Bkz. Johann Strauss, Unutulmuş Bir Cemaat: Girit Müslümanlarının Abdülhamid Devrindeki, İkinci Meşrutiyet Devrindeki ve İlhaktan Sonraki Faaliyetleri, (XI. Türk Tarih Kongresinden Ayrı Basım), T.T.K., Ankara, 1994, s. 2107.
48 Mâcid, a.g.e., s. 37.
49 Osmanlı Gazetesi, 29 Teşrinevvel 1898, No 23, s. 1; Benzer görüşler için bkz. Strauss, a.g.m., s. 2109.
50 Osmanlı Gazetesi, 29 Teşrinevvel 1898, No 23, s.
51 Strauss, a.g.m., s. 2108.
52 Osmanlı Gazetesi, 15 Eylül 1898, No 20, s. 1.
53 Osmanlı Gazetesi, 15 Eylül 1898, No 20, s. 8.
54 Osmanlı Gazetesi, 1 Haziran 1898, No 13, s. 4.
55 Osmanlı Gazetesi, 15 A ustos 1899, No 42, s. 6.
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Cevapla

Kimler çevrimiçi

Bu forumu görüntüleyen kullanıcılar: Hiç bir kayıtlı kullanıcı yok ve 7 misafir