Tanzimat Döneminde İktidar Oyunları Hayrettin Pınar

Osmanlı Dönemi Girit Türk Tarihi
Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: Tanzimat Döneminde İktidar Oyunları Hayrettin Pınar

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 14 Ara 2019, 17:16

Mısır Hıdivi’ne de gönderilen bir mesajdır. Çünkü 1866 fermanıyla, Mısır’daki verâset usûlü değiştirilerek ekberiyet esasından evlâdiyete geçilmiş ve Mustafa Fazıl Paşa’nın Mısır tahtına oturması imkânsız hale gelmişti. Mustafa Fazıl Paşa ile Hıdiv arasındaki gerginliğin, Âlî Paşa tarafından ustaca kullanıldığı anlaşılıyor. Sadrazam Âlî Paşa, Mustafa Fazıl Paşa’yı da yanına alarak elçilik resepsiyonlarına ve Beyoğlu Tiyatroları’ndaki piyesleri izlemeye gitmeyi ihmâl etmez (Basiret, Numro 29, 29 Zilkade 1286 / 02 Mart 1870). Aslında Âlî Paşa, Hıdiv’in en büyük rakibi Mustafa Fazıl Paşa ile samimi resimler vermeye daha önce de özellikle dikkat etmiştir. Mesela, İstanbul’u ziyarete gelen Galler Prens ve Prensesi, Âlî Paşa’nın Bebek’teki yalısına kahvaltıya davet edilir. Davetliler arasında Mustafa Fazıl Paşa da yer almaktadır (BOA. A. MKT. MHM., 441 / 15, 24 Zilhicce 1285 / 7 Nisan 1869). Anlaşılan Âlî Paşa, mesajı daha da güçlendirmek istemiş olmalı ki Mustafa Fazıl Paşa’yı, prens ve prensesle birlikte Naum Tiyatrosu’nda izlenecek piyesten de haberdâr etmiştir (BOA. A. MKT. MHM., 441 / 17, 24 Zilhicce 1285 / 7 Nisan 1869). Böylece İstanbul’daki en önemli düşmanı ile sadrazamın arasındaki samimiyet ve dostluk Hıdiv’e, hakimiyetin ve hatta Mısır’ın da sahibinin kim olduğunun nazikçe ihtar edilmesi anlamına gelir. Aynı zamanda, opera izleyen Hıdiv figürünün karşısına tiyatroya devam eden sadrazam portresinin konulması da Osmanlı ve Mısır’ın XIX. yüzyıldaki modernleşme macerası bağlamında hayli zarif ve rafine bir yanıt olmalıdır.

Âlî Paşa’nın, Hıdiv İsmail’in imalarına benzer yöntemlerle karşılık vermesi, iktidar mücadelesinin anlatımında yukarıda da vurgulandığı gibi sembollerin önemine işaret eder. İkili arasındaki ya da Tanzimat Dönemi hatırlandığında genel olarak Bâbıâlî ile Hıdiv arasındaki gerginlik, Hıdiv İsmail’in oğlu Tevfik’in İstanbul ziyareti sırasında açıkça tespit edilir.
Tevfik, 1870 Haziran’ında İstanbul’u ziyaret eder. Emirgan’daki köşküne indikten sonra sadrazamın Bebek’teki yalısına gider (Basiret, Numro 91, 4 R. Evvel 1287 / 4 Haziran 1870) Bu ziyaret bir yandan XIX.yüzyılda en azından Tanzimat Dönemi’nde, Bâbıâlî’nin Osmanlı siyasetindeki ağırlığına işaret ederken aynı zamanda içinde taşıdığı sembolik anlatım bakımından da hayli ilginç görünür. Tevfik’in ziyaretinden kısa süre önce Hıdiv’in Avrupa tersanelerine sipariş ettiği iki zırhlı gemiye Bâbıâlî tarafından el konulur (Kevkeb-i Şarkî, Nüsha 15, 22 Ramazan 1286 / 26 Aralık 1869; Basiret, Numro 14, 8 Zilkâde 1286 / 9 Şubat 1870). Ancak gemilere el konulmasından kısa süre sonra gerçekleştirilen bu ziyareti önemli kılan asıl detay, Hıdiv’in oğlunu İstanbul’a getiren vapurun adında saklıdır. Avrupa’ya sipariş ettiği gemilerden birine Tevfikiye ismini veren Hıdiv İsmail’in oğlunu, payitahta getiren vapurun adı Mahrusedir (Basiret, Numro 91, 4


179

Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: Tanzimat Döneminde İktidar Oyunları Hayrettin Pınar

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 14 Ara 2019, 17:18

R. Evvel 1287 / 4 Haziran 1870).15 Başka bir ifade ile bağımsız Mısır idealinin bir parçası sayılan modern orduya önemli katkı yapacak olan gemilere el konulduktan sonra Hıdiv, (şimdilik) kaderinin Memâlik-i Mahrûse’den ayrılamayacağını istemeyerek de olsa itiraf etmiş sayılmalıdır.
Hıdiv İsmail’in oğlu Tevfik aracılığıyla gönderdiği itaat yüklü mesaj, bürokratik iktidarın sahipleri ile kendisi arasındaki mücadelenin, birincinin lehine geliştiğini ifade eder. Ancak oğlundan yalnızca bir ay sonra İstanbul’u ziyaret ettiği göz önüne alındığında, Tevfik’in gezisinin aynı zamanda bir nabız yoklaması olduğu da düşünülebilir. Nitekim Hıdiv İsmail, aynı yılın Temmuz ayında İstanbul’u ziyaret eder. İstanbul’a varışından bir gün sonra Sultan Abdülaziz tarafından kabul edilir (Basiret, Numro 116, 10 R. Ahir 1287 / 10 Temmuz 1870). Padişahın huzuruna çıktıktan üç gün son- ra Âlî Paşa, Hıdiv onuruna Bebek’teki yalısında bir yemek verir. Yemekte, Mustafa Fazıl Paşa ve Mısır siyasetinin önemli simalarından Yusuf Kâmil Paşa’nın yanı sıra Bâbıâlî erkânı da yer alır (Basiret, Numro 117, 12 R. Ahir 1287 / 12 Temmuz 1870). Böylece bir yandan Hıdiv’e, iktidarın adresi ima edilirken bütün bunların yepyeni bir olgu olarak Osmanlı evrenine dahil olan efkâr-ı umûmiyyenin gözü önünde yaşanması, Tanzimat Dönemi’nde siyasetin merkezinin de Saray olmadığına işaret eder. Nihayet bu ziyaretten kısa süre önce Hıdiv için hayatî bir konu olan usûl-i mehâkim nizâmnâmesi ile ilgili bütün yetkinin Bâbıâlî’ye devredildiği hatırlandığında Hıdiv’e yapılan muamelenin manası da daha berrak hâle gelir.
Hıdiv ile Bâbıâlî arasındaki ilişkinin ana fikrini, iktidara dair tutkunun oluşturduğu ve buradan hareketle Hıdiv’in hedefinin Osmanlı hakimiyetinden kurtularak bağımsız Mısır’ı yaratmak olduğunu yukarıda sunulanlar da kanıtlar. Kaldı ki Hıdiv İsmail’in Maarif Nazırı Ali Mübarek’in, Fatimiler döne- minde inşa edilen ve Kahire’nin güney girişinde bulunan Züveyle Kapısı’nı, Bastille Hapishanesi’ne benzeterek yıkılmasını önermesi, (Stewart 1969: 197) İsmail’in Osmanlı algısını göz önüne serer. Kapının, Osmanlı döneminde aslî işlevinin yanı sıra suçluları idam etmek için kullanıldığı da bilinmektedir. Ali Mübarek’in Bastille ile Züveyle arasında kurduğu denklem, Ancien Régime ile Osmanlı arasındaki eşanlamlılığı şüpheye yer bırakmayacak şekilde ele verir. Nihayet Muhammed Abduh, Nisan 1882’de, İngiliz oryantalist Blunt’a gön- derdiği mektupta, Her Mısırlı, Türklerden ve onların kötü hatırasından nefret eder (Hourani 1970: 157) diyerek aslında bütün tartışmanın Osmanlı iktidarının varlığı ile yakından ilgili olduğunu anlatmaktadır.

Sonuç
Mehmed Ali Paşa İsyanı XIX.yüzyılda, Osmanlı Devleti’nin yaşadığı en önemli sorunların başında gelir. II. Mahmud reformlarının esprisini oluştu-

180

Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: Tanzimat Döneminde İktidar Oyunları Hayrettin Pınar

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 14 Ara 2019, 17:21

ran merkezileşme algısı, XVIII. yüzyıl boyunca Osmanlı iktidarını parçalayan ayanların yeniden merkezin kontrolüne alınmasına dönük çabayı yansıtır. Ancak Mehmed Ali Paşa’nın Mısır’daki varlığı, II. Mahmud’un bu yöndeki gayretlerinin daima sorgulanmaya açık olduğunu, dolayısıyla Osmanlı otoritesinin bölünmüş bir görüntü sunduğunu ima eder. Başka bir ifade ile XIX. yüzyılın yerleşik paradigması ile eş zamanlı olarak devletin merkezileştirilmesi ve böylece bütün Osmanlı coğrafyasına hâkim olma tutkusu, Mehmed Ali’nin bağımsız Mısır hayali yüzünden tehdit altına girer. Nitekim Mehmed Ali’nin bizatihi bir iktidar sahibi olma yönündeki mücadelesi, Mısır idaresinin verâseten Mehmed Ali’ye terk edilmesiyle sonuçlanır.
Mısır’da adeta yeni bir hanedanın ortaya çıkması, II. Mahmud’un ölümünü takip eden Tanzimat Dönemi boyunca bölgenin sorun üreten hassas bir yer hâline gelmesini de beraberinde getirir. Özellikle Süveyş Kanalı’nın açılmasıy- la birlikte Mehmed Ali’den sonra modern Mısır tarihinde en çok iz bırakan Hıdiv İsmail, bağımsız Mısır hayaline daha güçlü ve sadık biçimde sarılır.
1860’lı yılların ikinci yarısı ile birlikte Hıdiv İsmail’in yeniden canlandırmayı denediği bağımsız Mısır projesi, aynen Mehmed Ali Paşa döneminde olduğu gibi merkezin itirazı ile karşılaşır. Ancak Hıdiv İsmail’in mukaddes ideal uğruna verdiği mücadeleye bu defa Osmanlı Sultanı yerine Tanzimat Dönemi ile birlikte Osmanlı siyasetinin yeni kuvveti olan Bâbıâlî tarafından cevap verilir. Diğer bir ifade ile Osmanlı iktidarının yeni sahibi olan bürokratik kadro, Hıdiv’in bağımsızlık çabalarını engellemenin çarelerini araştıracaktır. Böylece II. Mahmud reformlarının ürünü denilebilecek bürokratik sınıf, Mısır macerasının ikinci safhasında Hıdiv’in otoriteyi parçalama girişimlerinin karşısındaki asıl güç olacaktır.
Bâbıâlî ile Hıdiv İsmail arasındaki kavga bir bakıma bürokrasinin sahip oldu- ğu iktidarın sınırlarının ve kapasitesinin de test edilmesi anlamına gelir. II. Mahmud’un iktidarını bütün Osmanlı toprağında hissettirmek istemesine benzer şekilde Bâbıâlî de otoritesinin bölündüğünü çağrıştıran hiçbir siyasete tahammül edemez. Hıdiv ile girilen mücadele boyunca Bâbıâlî, siyasetin yani iktidarın da en güçlü hatta biricik sahibi olduğunu gösterir. Nitekim Hıdiv’in, Mısır’ı bağımsız bir ülke yapmak uğruna verdiği kavga sırasında neredeyse yalnızca Bâbıâlî ile muhatap olması, sivil bürokrasinin en azından 1860’larda Osmanlı iktidarının esas temsilcisi olduğunu açığa çıkarır.

Açıklamalar
1 Ancak Sayyid Marsot, Mehmed Ali Paşa’dan daha çok oğlu İbrahim Paşa’nın bağımsızlık
amacı taşıdığını iddia eder. Marsot’a göre Mehmed Ali Paşa, İbrahim Paşa’nın aksine Osmanlı Devleti’nden iktisadî-askerî kopuşun ötesinde kültürel olarak ayrışmayı hayal dahi etmez. (Marsot 1986: 59)


181
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: Tanzimat Döneminde İktidar Oyunları Hayrettin Pınar

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 14 Ara 2019, 17:22

2 Mehmed Ali Paşa’nın orduda yaptığı bu önemli değişiklik, kendisinin amacı bu olmasa
da modern Mısır’ın ve Mısır milletinin doğuşuna giden yolu açmıştır. (Jankowski 2000:
82) Mehmed Ali döneminde başlatılan bu uygulama, kendisinden sonra gelen Said Paşa ve özellikle Hıdiv İsmail döneminde, komuta kademelerinin de yerli unsura açılması ile sonuçlanacaktır. Nitekim bunlar arasından çıkan en önemli komutan Arabi Paşa olacak ve 1881 yılında, İngiliz ve Fransızların, Mısır’dan kovulmaları için çıkarılan isyana ön- derlik edecektir. Bu konuda bkz. (Rowlatt 1962: 36-37)
3 Jamal Muhammad Ahmad, Mısır’ı mâlî açıdan iflasa sürüklese de Hıdiv İsmail’in, mo-
dern Mısır milletinin yaratılmasındaki en önemli isim olduğunu belirtir. (Ahmad 1960:
15). Bu konuda ayrıca bkz. (Goldschmidt 1988:30)
4 Öte yandan İngiliz kamuoyunda, XIX. yüzyılın başından itibaren Mısır’a yönelik ente-
lektüel bir ilginin başladığı ve iktidarın söyleminin, aydınlar tarafından aynen paylaşıl- madığı anlaşılıyor. Dönemin ünlü filozofu Jeremy Bentham, Mehmed Ali Paşa’ya, İslam Dünyası’nın Büyük Petro’su olduğunu söyleyerek derin bir saygı duyar. Hatta kurduğu rejimin devamının ancak eğitimli insan sayısının artmasıyla sağlanabileceğini vurgulaya- rak torunu Abbas’ın eğitimini üstlenmek istediğini belirten bir mektup bile yazar. (De- ighton 1968: 233-235) Bentham’ın teklifinin ötesinde, Mehmed Ali Paşa’nın kendisi de eğitime fazlasıyla önem verir. Okuma-yazmayı öğrendiğinde yaşı 47’dir ve çocuklarına en müşfik ve sevgi dolu davrandığı anlar, onların bir konuyu öğrenmek için yoğun çalışmaya daldıkları zamanlardır. (Marsot 1986:57)
5 Ancak bu modernleşme çabaları, Mısır hazinesinin iflası ve Avrupa müdahalesiyle sonuç-
lanır. Bu yüzden İsmail, muhteşem ve müflis sıfatları ile yan yana değerlendirilir. (Sayyid 1968: 1) Richard Hill’in, hadisenin heyecanı ile karar verir, ardından konu üzerinde dü- şünür, nihayet kararından vazgeçerdi şeklindeki değerlendirmesi ise telaşlı liderliğini anla- tan oldukça manidar bir cümledir. (Hill 1959: 107)
6 Osmanlı devlet adamına göre Mehmed Ali Paşa’yı da zaten Fransa Devleti… her dürlü
i‘âne idüb nihâyet bu hâle getürmüş idi. BOA. HAT., 829 / 37501A, 25 Receb 1254 / 14 Ekim 1838.
7 Hıdiv’in kurmaya çalıştığı ordu ile tatbikat düzenlediği ve bu tatbikatı basın aracılığıyla
bütün Avrupa kamuoyuna duyurmaya çalıştığı da belirtilmesi gereken önemli bir ayrın- tıdır. BOA. HR. SYS., 488 / 2, Ek 2. 18 Ağustos 1869. Tatbikatın Amerikan basınında da yankı bulması, Mısır ile A.B.D. arasındaki askerî yakınlığı ortaya koyan önemli bir ipucudur. BOA. HR. SYS., 488 / 2, Ek. 4, 03 Eylül 1869.
8 Mısır’ın, İngilizler tarafından işgalinden sonra genel olarak bu algının değiştiği ve Os-
manlıya dönük sempatik, hatta itaat yüklü bir söylemin yerleşmeye başladığı söylenebilir. (Peri 2005: 103) Mısır’da, Osmanlı sevgisinin ve etkisinin (nispeten) artmasında, işgal- den sonra İngiltere’ye karşı ortak bir blok yaratmak amacıyla Fransa ve Rusya’nın, Sultan II. Abdülhamid ile Mısır Hıdivleri arasında kurmaya çalıştığı ittifakın etkisi de akılda tutulmalıdır. (Hirszowicz 1972: 287-288)
9 Ulusun inşası ile dil birliği arasındaki yakın ilişki hakkında bkz. (Anderson 1995: 52-62;
Gellner 2007: 50; Smith 2004: 120)



182
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: Tanzimat Döneminde İktidar Oyunları Hayrettin Pınar

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 14 Ara 2019, 17:22

10 Mısır’da ayrı bir devletin varlığını çağrıştıran bir yapılanma olduğu sürece Osmanlı otoritesinin bütünlüğü sorguya açık olmaya devam edecektir. Bu nedenle Osmanlı yöne- ticileri XIX. yüzyıl boyunca Mısır’ı merkezi otoritenin denetimi altına alma hevesinden asla vazgeçmemişlerdir. (Hirszowicz 1972: 290-291)
11 1866 Avusturya-Prusya Savaşı’ndan sonra aslında Avrupa’da yeni bir denge arayışına
girildiği gayet açıktır. Nitekim Rusya, bu yeni arayışın etkisi ve Bismark’ın Fransa’ya sal-
dırmasının kaçınılmazlığını gördüğünden Paris Antlaşması’nın değiştirilmesi ve yeniden
Karadeniz’de donanma bulundurma hakkını elde etmenin yollarını araştırmaya başlar.
BOA.. HR. SYS., 9 / 58, 22 Mayıs 1867. Benzer şekilde, Avusturya-Prusya savaşından
sonra Fransa-Prusya Harbi’nin kaçınılmaz olduğu ve sonucun Prusya lehine gelişeceği-
nin, Osmanlı devlet adamları tarafından da tahmin edildiği görülüyor. BOA. HR. SYS.,
10 / 18, 11 Şubat 1868.
12 Hıdiv İsmail, Âlî Paşa’nın ölümünden kısa süre sonra aşırı borçlanma ve sonunda Mı- sır’ın, Avrupa malî denetimine girmesine neden olacak fermânı, Sultan Abdülaziz’den almayı başarır. BOA. İ. MTZ., (05), 21 / 898, Ek 1, 27 Receb 1289 / 30 Eylül 1872.
13 Fransa-Prusya Savaşı başladıktan hemen sonra Osmanlı tarafsızlığını ilân eder. Ancak, Mısır ile Fransa arasındaki geleneksel ittifakın tarafsızlığa zarar vermesi ihtimali düşü- nülmüş olmalı ki Hıdiv İsmail uyarılır. BOA. HR. SYS., 940 / 5, Gurre-i C. Evvel 1287 / 30 Temmuz 1870. Öte yandan savaşın başlamasını izleyen günlerde, Avrupa’nın cem‘iyyet-i ittihâdiyyesi a‘zâsından bulunduğundan, barışın yeniden kurulması için taraf- sız ülke olarak Osmanlı’nın önemli bir çaba içine girdiğini görmek hayli ilginç olmalıdır. BOA. Y. EE., 41 / 6, 8 Eylül 1870.
14 Mısır ve Türkiye’deki, mimarî ve heykeltıraşlık eserlerinin taşıdığı siyasî anlamlar için
bkz. (Kreiser 1997: 103-117)
15 Bu geziden yaklaşık dokuz yıl sonra Fransız ve İngilizler, Mısır’ın yönetiminden, oğlu Tevfik lehine çekilmesi yönünde baskı yaptıklarında Hıdiv, Sultan II. Abdülhamid’den, Mısır’ın da Sultanı olduğunu belirterek yardım talep eder. 1877-78 Osmanlı-Rus Sava- şı’ndan sadece bir yıl sonra yaşanan bu olayda -devletin görece zayıf ve nazik bünyesi bir yana- herhangi bir yardımda bulunulmamasında Hıdiv’in İstanbul’da bıraktığı olumsuz anı ve imajın etkisinin olduğu da düşünülebilir. Hıdiv’in teklifi hakkında bkz. (Adalı 1968: 54) Hıdiv, bu olaydan sonra Osmanlı Sultanı’nın meşru halife olmadığı ve yeni bir hilafet makamı yaratılmasının gerekli olduğuna dönük propagandasını daha da hız- landırır. Nitekim 1879 yılında Napoli’de Halife isimli Arapça bir derginin yayınlanma- sına sponsorluk eder. (Hourani 1970: 270)

Kaynaklar

1. Arşiv Belgeleri
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA.), Sadâret Mektubî Mühimme Kalemi (A. MKT.
MHM.) 441/15, 441/17
BOA., Hatt-ı Hümâyûn Tasnifi ( HAT.)



183
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: Tanzimat Döneminde İktidar Oyunları Hayrettin Pınar

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 14 Ara 2019, 17:23

829/37501A, 829/37501B, 829/37503C, 829/37503D, 830/37509A,
831/37557A, 833/37560F
BOA., Hariciye Nezareti Siyasi Kısım Evrakı Dosya Envanteri (HR. SYS.)
9/58, 10/18, 44/26, 488/2, 940/3, 940/5
BOA., Eyalet-i Mümtâze İradeleri / İrade-Mısır (İ. MTZ. 05) 21/865, 21/867, 21/868, 21/870, 21/873, 21/885, 21/895, 21/898 BOA., Yıldız Esas Evrakı (Y.EE)
41/6, 90/13, 90/20, 91/29.

2. Osmanlıca Gazete ve Dergiler
Basiret Kevkeb-i Şarkî Terakkî
3. Araştırmalar
Adalı, Hasan (1968). “Documents pertaining to the Egyptian Question in the Yıldız Collection of the Başbakanlık Arşivi, İstanbul”, P. M. HOLT (ed.), Political and Social Change in Modern Egypt, London: Oxford Uni. Press.

Ahmad, Jamal Muhammad (1960). The Intellectual Origins of Egyptian Nationa-
lism, London: Oxford Uni. Press.
Altundağ, Şinasi (1988). Kavalalı Mehmet Ali Paşa İsyanı, Mısır Meselesi, 1831-
1841, I. Kısım, Ankara: TTK Yayınları.
Anderson, B. (1995). Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması,
(çev. İskender SAVAŞIR), İstanbul: Metis.
Anderson, J.N.D. (1968). “Law Reform in Egypt: 1850-1950”, P. M. HOLT (ed.),
Political and Social Change in Modern Egypt, London: Oxford Uni. Press.
Baer, Gabriel (1968). “Social Change in Egypt: 1800-1914”, P. M. HOLT (ed.),
Political and Social Change in Modern Egypt, London: Oxford Uni. Press.
Beydilli, Kemal (1999). “Osmanlı ve Avrupa Devletleri Arasında İttifâklar ve Siyâsî Ahlâk, 1790-1856”, İ. SOYSAL (yay.haz.), Çağdaş Türk Diplomasi- si: 200 Yıllık Süreç, Ankara: TTK Yayınları.

Bosworth, R.J. (1999). “İtalya ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Sonu”, Marian KENT (ed.), Osmanlı İmparatorluğu’nun Sonu ve Büyük Güçler, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Bullard, Sir Reader (1961). The Middle East: A Political and Economic Survey,
London: Oxford Uni. Press.


184
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: Tanzimat Döneminde İktidar Oyunları Hayrettin Pınar

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 14 Ara 2019, 17:23

Crabbs, Jack A. (1984). The Writing of History in Nineteenth Century Egypt: A Study in
National Transformation, Cairo: The American Uni. Press in Cairo.
Deighton, H.S. (1968). “The Impact of Egypt on Britain: A Study of Public Opinion”, P. M. HOLT (ed.), Political and Social Change in Modern Egypt, London: Oxford Uni. Press.

Dunn, Diane Robinson (2006). The Harem, Slavery and British Imperial Culture: Anglo-Muslim Relations in the Late Nineteenth Century, Manchester: Manchester Uni. Press.

Fahmy, Khaled (1997). All the Pasha’s Men: Mehmed Ali, His Army and the Ma-
king of Modern Egypt, London: Cambridge Uni. Press.
_____, (2002). “Mutiny in Mehmed Ali’s New Nizamî Army, April-May 1824”, Jane Hathaway, (ed.), Mutiny and Rebellion in the Ottoman Empire, Wis- consin: Wisconsin Uni. Press.

_____, (2003). “Ulus ve Asker Kaçakları: Mehmet Ali’nin Mısır’ında Zorunlu Askerlik”, Eric Jan Zürcher, (der.), Devletin Silahlanması: Ortadoğu’da ve Orta Asya’da Zorunlu Askerlik, 1775-1925, (çev. M. Tanju Akad), İstan- bul: Bilgi Üni. Yay.

Gellner, Ernest (2007). Milliyetçiliğe Bakmak, (çev. S. COŞAR v.d.), İstanbul:
İletişim.
Gershonı, Israel-James P. Jankowski (1986). Egypt, Islam and the Arabs: The Se-
arch for Egyptian Natinhood, 1900-1930, New York: Oxford Uni Press.
Gibb, Hamilton A.R. (1962). Studies on the Civilization of Islam, London: Rout-
ledge and Keagan Paul Ltd.
Goldschmidt, Arthur (1988). Modern Egypt: The Formation of a Nation State,
Colorado: Westview Press.
Hill, Richard (1959). Egypt in the Sudan, 1820-1881, London: Oxford Uni. Press.
Hirszowicz, L. (1972). “The Sultan and the Khedive, 1892-1908”, Middle Eastern
Studies, vol.8, no.3: 287-311.
Hourani, Albert (1970). Arabic Thought in the Liberal Age, 1798-1939, London:
Oxford Uni. Press.
_____, (1992). A History of the Arab Peoples, New York: Warner Books.
Hunter, F. Robert (1984). Egypt under the Khedives, 1805-1879, Cairo: The Ame-
rican University in Cairo Press.
İnal, İbnülemin Mahmut Kemal (1982). Son Sadrazamlar, IV cilt, İstanbul:
Dergâh Yayınları.
Jankowski, James (1980). “Ottomanism and Arabism in Egypt, 1860-1914”, The
Muslim World, vol. 70: 226-259.

185
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: Tanzimat Döneminde İktidar Oyunları Hayrettin Pınar

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 14 Ara 2019, 17:24

bilig
GÜZ 2012 / SAYI 63


• Pınar, Tanzimat Döneminde İktidar Oyunları: Bâbıâlî ve Hıdiv İsmail •





_____, (2000). Egypt: A Short History, Oxford: Oneworld.
Kelidar, Abbas (1993). “The Political Press in Egypt, 1882-1914”, Charles Tripp (ed.), Contemporary Egypt Through Egyptian Eyes, Essays in Honour of P.J.Vatikiotis, London: Routledge.

Kreiser, Klaus (1997). “Public Monuments in Turkey and Egypt, 1840-1916”,
Muqarnas, vol. 14: 103-117.
Kutluoğlu, Muhammed H. (1998). The Egyptian Question, 1831-1841, İstanbul: Eren. Marlowe, John (1964). The Making of the Suez Canal, London: The Cresset Press. Marsot, Afaf Lütfi al-Sayyid (1986). A Short History of Modern Egypt, London:
Cambridge Uni. Press.
Mitchell, Timothy (2001). Mısır’ın Sömürgeleştirilmesi, (çev. Zeynep ALTOK),
İstanbul: İletişim.
Peri, Oded (2005). “Ottoman Symbolism in British Occupied Egypt, 1882-
1909”, Middle Eastern Studies, vol.41, no.1: 103-120.
Rood, Judith Mendelsohn, (2002), “Mehmed Ali as Mutinous Khedive: The Roots of Rebellion”, Jane Hathaway, (ed.), Mutiny and Rebellion in the Ot- toman Empire, Wisconsin: Wisconsin Uni. Press.

Rowlatt, Mary (1962). Founders of Modern Egypt, Bombay: Asia Publishing House.
Sattin, Anthony (1988). Lifting the Veil: British Society in Egypt, 1768-1956, Lon-
don: J.M.Dent and Sons Ltd.
Sayyid, Afaf Lütfi (1968). Egypt and Cromer: A Study in Anglo-Egyptian Relations,
London: John Murray.
Shaw, Stanford J.-Ezel Kural SHAW (2000). Osmanlı İmparatorluğu ve Modern
Türkiye, c.II, (çev. Mehmet HARMANCI), İstanbul: E Yayınları.
Sinoue, Gilbert (1999). Kavalalı Mehmed Ali Paşa: Son Firavun, (çev. Ali Cevat
AKKOYUNLU), İstanbul: Doğan Kitap.
Smith, A.D. (2004). Millî Kimlik, (çev. B.S.ŞENER), İstanbul: İletişim.
Sonbol, Amira (1998). The Last Khedive of Egypt: Memoirs of Abbas Hilmi II,
London: ITHACA.
Stewart, Desmond (1969). Great Cairo: Mother of the World, London: Rupert-
Hart Davis.
Vatikiotis, P.J. (1961). The Egyptian Army in Politics, Bloomington: Indiana Uni. Press.
Yapp, M.E. (1987). The Making of the Modern Near East, 1792-1923, London:
Longman.




186
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: Tanzimat Döneminde İktidar Oyunları Hayrettin Pınar

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 14 Ara 2019, 17:24

Tricks to Gain Power during the Tanzimat Period: The Sublime Porte and Khedive İsmail

Hayrettin Pınar

Abstract
Mehmed Ali Paşa’s Rebellion in Egypt can be regarded as one of the biggest problems of the Ottoman Empire faced in the 19th century. The main inspiration for the Mehmed Ali Mu- tiny can be said to be the creation of an independent Egypt. After his rebellion in the first half of the century, the idea of an independent Egypt was transferred to his successors. Dur- ing the reign of Mehmed Ali’s grandson, Khedive İsmail, the holy ideal of a free Egypt was strongly revived. The Sublime Porte tried to prevent İsmail’s efforts for independence during the Tanzimat Period. That is to say, the competition between Khedive and the Sublime Porte gradually turned into a strug- gle testing the power and limits of the Sublime Porte. This struggle for power proved that the Sublime Porte was the main actor in Ottoman politics. The fact that the Egyptian Question, which used to be controlled by the Palace in the first half of the 19th century, was now being handled by the Porte itself strongly indicated that the center of power during the Tanzimat Era had shifted from the Palace to the Porte.
Keywords
Egypt, Tanzimat, Bureaucracy, Sublime Porte, Khedive İs- mail, Symbol





_____________
Assist. Prof. Dr., Osmangazi University, Faculty of Science and Letters, Department of History - Eskişehir / Turkey
hapinar@ogu.edu.tr

187
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Kullanıcı avatarı
eyuphuseyin
Site Admin
Mesajlar: 6926
Kayıt: 05 Haz 2019, 22:41
Konum: İstanbul
Teşekkür etti: 1098 kez
Teşekkür edildi: 27 kez
İletişim:

Re: Tanzimat Döneminde İktidar Oyunları Hayrettin Pınar

Mesaj gönderen eyuphuseyin » 14 Ara 2019, 17:25

Игры власти в период Танзимата: Блистательная Порта и хедив Исмаил

Хайреттин Пынар

Аннотация
Восстание Мехмед Али-пашы является одним из наиболее важных проблем Османской империи в XIX веке. Не будет ошибкой сказать, что основной идеей восстания было создание в Египте независимого государства. После
восстания в первой половине столетия идея создания независимого Египта стала основной целью правящей в Египте семьи Мехмед Али. В период правления внука Мехмед Али-пашы, хедива Исмаила, идея создания
независимого Египта стала очень энергично возрождаться. В
период Танзимата Блистательная Порта стремится
предотвратить усилия к независимости хедива. Другими словами, конкуренция между Блистательной Портой и хедивом принимает такую форму борьбы, в которой мерились силы и пределы бюрократической власти. Борьба за власть в период Танзимата покажет, что главным действующим лицом Османской политики является Блистательная Порта. Таким образом, проблема Египта, которая в первой половине века полностью находилась под контролем дворца и к 1860-ым годам перешла под контроль Блистательной Порты,
указывает и на изменение центра управления.

Ключевые cлова
Египет, Танзимат, бюрократия, Блистательная Порта, хедив Исмаил, символ







_____________
И. о. доц. док., университет Османгази, факультет литературы и естественных наук, кафедра истории -
Эскишехир / Турция hapinar@ogu.edu.tr

188
Ma ida thelis na su ğo,oste va zis çe nase
Se hrisoprasina dendra,na thetis na kimase.

Sana ne dememi istersin,yaşayıp var olman için
Altın yeşili ağaçların altında,yatıp uyuman için

Cevapla

Kimler çevrimiçi

Bu forumu görüntüleyen kullanıcılar: Hiç bir kayıtlı kullanıcı yok ve 1 misafir